CHỦ NGHĨA TỰ DO

 

Dù chủ nghĩa tự do không xuất hiện như một ý thức hệ rõ ràng cho đến đầu thế kỉ 19, song các nguyên tắc tự do đã dần phát triển trong giai đoạn 300 năm trước đó. Chủ nghĩa tự do thời kì đầu phản ánh nguyện vọng của giai cấp trung lưu công nghiệp đang lên, và cũng vì vậy chủ nghĩa tự do và chủ nghĩa tự bản có mối liên hệ chặt chẽ với nhau.

Read More...

Tại sao chủ nghĩa tân tự do kinh tế đã hết thời?

Biên dịch: Trần Hoàng Nhị

Biên tập: Lê Hồng Hiệp

Kể từ cuộc Cách mạng Nông nghiệp, tiến bộ công nghệ luôn luôn thúc đẩy các lực lượng mang tính khuếch tán và tập trung đối lập nhau. Sự khuếch tán xảy ra khi các quyền lực và đặc quyền cũ bị xói mòn; sự tập trung xảy ra khi quyền lực và tầm với của những người đang kiểm soát các năng lực mới được mở rộng. Về phương diện này, cái gọi là cuộc Cách mạng Công nghiệp lần Thứ tư sẽ không phải là ngoại lệ.

Read More...

Cuộc khủng hoảng của chủ nghĩa tự do

Biên dịch: Ngô Việt Nguyên

Biên tập: Nguyễn Huy Hoàng

Chiến dịch tranh cử tổng thống Mỹ năm 2016 là một cuộc khủng hoảng đối với chủ nghĩa bảo thủ; hậu quả của nó là một khủng hoảng của chủ nghĩa tự do. Cánh hữu, bất ngờ giành được quyền lực, đang tạm dừng nhìn lại mình trong lúc chờ xem chủ nghĩa Trump có ý nghĩa như thế nào trên thực tế. Cánh tả, bất ngờ mất đi quyền lực, không còn lựa chọn nào khác ngoài việc bắt đầu tranh luận họ đã mất phương hướng như thế nào.

Read More...

Nhìn lại 2016 và tương lai của chủ nghĩa tự do

Biên dịch: Ngô Việt Nguyên

Hiệu đính: Phạm Trang Nhung

Những người theo chủ nghĩa tự do đã thua trong phần lớn các cuộc tranh luận trong năm 2016. Nhưng họ không nên nghĩ rằng mình thất bại mà họ phải nghĩ rằng họ được thêm sinh lực.

Read More...

Giới thiệu “Tương Lai của Tự Do” của Fareed Zakaria

Nguyễn Hữu Liêm

Lịch sử là một hành trình của ý thức Tự Do (Hegel)

Chúng tôi xin phép được giới thiệu Tương Lai của Tự Do (The Future of Freedom) của Fareed Zakaria được chuyển sang Việt ngữ bởi Nguyễn Thành Nhân, một dịch giả uy tín hiện nay, và được xuất bản bởi Giấy Vụn.

Read More...

Cái chết của Chủ nghĩa Tự do

Biên dịch: Lê Hoàng Giang

Chủ nghĩa tự do đã chết. Hay ít nhất thì cũng đang bị tròng dây vào cổ. Mặc dù đã đứng trên đỉnh vinh quang từ cách đây một phần tư thế kỉ, khi nền dân chủ tự do dường như đã chiến thắng dứt khoát trước những xứ thiên đường độc tài đẫm máu, song giờ đây chủ nghĩa tự do đang bị tấn công từ cả bên trong lẫn bên ngoài.

Read More...

Chủ nghĩa tự do kinh điển trở nên phổ biến tại Trung Quốc

Lưu Quân Ninh

Phạm N. Thạch dịch

Báo chí quốc tế đã đặt tên cho đầu năm 1998 là "Mùa xuân Bắc Kinh", để ghi nhận rằng giới trí thức Trung Quốc, "đã được khuyến khích bởi những dấu hiệu khoan dung", và được bàn luận về cải cách chính trị "ồn ào hơn bất kỳ thời điểm nào kể từ năm 1989" ^[1]. Hai quan điểm khác nhau nhưng có kết hợp chặt chẽ được đưa ra trong suốt những tháng này: Một quan điểm đòi hỏi cải cách chính trị tại Trung Quốc, trong khi quan điểm kia lại chủ trương chủ nghĩa tự do kinh điển như một sự giao thế cho ý hệ Marxist đã được thiết định. Tuy thế giới bên ngoài ít chú ý hơn đến quan điểm thứ hai, nhưng nó vẫn tồn tại, dù có bị buộc phải hầu như là nín lặng. Trường phái các nhà tư tưởng mới này, bản thân tự gọi là ziyou pai ("phái tự do"), đã tạo nên diện mạo quan trọng trong "Mùa xuân Bắc Kinh" và tuyên bố rằng chủ nghĩa tự do đang xuất hiện trở lại Trung Quốc sau sự vắng bóng gần 40 năm. 

Read More...

Chủ nghĩa Tự Do Mới – nguồn gốc của mọi vấn đề chúng ta đang đối mặt

CTV Phía Trước chuyển ngữ

George Monbiot 

Tài chính suy thoái, thảm họa môi trường và thậm chí là sự lên ngôi của Donald Trump – là do Chủ nghĩa Tự do Mới góp phần tạo nên tất cả những điều đó. Tại sao cánh tả lại không thể đưa ra sự thay thế khả dĩ nào khác cho Chủ nghĩa Tự do Mới (hay còn gọi là Chủ nghĩa Tân Tự do)?

Read More...

Nền tảng Đạo đức của Chủ nghĩa Tự do

Bo LI

"Khi nghiên cứu về sự hình thành và cơ cấu của xã hội, họ luôn luôn hướng đến câu hỏi tối hậu là để làm lợi cho ai?"

- Stephen Holmes

Read More...

Sự sụp đổ của trật tự thế giới tự do

Stephen M. Walt

Biên dịch: Nguyễn Huy Hoàng | Hiệu đính: Lê Hồng Hiệp

Có một thời gian – trong những năm 1990 – rất nhiều người khôn ngoan và nghiêm túc tin rằng các trật tự chính trị tự do là làn sóng của tương lai và chắc chắn sẽ bao trùm lên phần lớn địa cầu. Mỹ và các đồng minh dân chủ của nó đã đánh bại chủ nghĩa phát xít và sau đó là chủ nghĩa cộng sản, được cho là đưa nhân loại đến “điểm tận cùng của lịch sử.” Liên minh châu Âu có vẻ là một thử nghiệm táo bạo về chủ quyền chung, điều đã giúp chấm dứt chiến tranh tại phần lớn châu Âu. Quả thật, nhiều người châu Âu tin rằng sự kết hợp độc đáo các thể chế dân chủ, hội nhập thị trường, pháp quyền, và các đường biên giới mở của họ đã khiến “quyền lực dân sự” của châu Âu trở thành đối trọng tương xứng, nếu không muốn nói là ưu việt hơn, thứ “quyền lực cứng” thô của Mỹ. Về phần mình, Mỹ cam kết “mở rộng phạm vi của chế độ dân chủ,” loại bỏ những kẻ chuyên quyền phiền phức, củng cố “nền hòa bình nhờ dân chủ,” và từ đó mở ra một trật tự thế giới nhân từ và bền vững.

Read More...

Chủ nghĩa tự do cá nhân (libertarianism)

Các nhà tự do cá nhân tin rằng cá nhân là tối cao, chứ không phải nhà nước hay bất cứ tổ chức nào. Họ tin tưởng vào sự tự do tiêu cực, tức tự do khỏi sự can thiệp từ bên ngoài. Thúc đẩy sở hữu tư nhân và tự do kinh tế thực chất là tôn trọng cho tự do cá nhân. Trật tự xã hội không mâu thuẫn với tự do cá nhân mà phát triển từ tự do cá nhân. Việc sử dụng sự ép buộc duy nhất hợp pháp là để tự vệ hay hiệu chỉnh sự sai lầm. Chính quyền bị ràng buộc bởi các quyên tắc đạo đức tương tự như cá nhân. Hành động của chính quyền bị coi là bất hợp pháp khi sử dụng sự ép buộc để cướp bóc, gây hấn, tái phân phối, và các mục đích khác nằm ngoài việc bảo vệ tự do cá nhân.

Read More...

Chủ nghĩa tự do cá nhân – Cánh hữu (Right-libertarianism)

Minh Minh dịch

Chủ nghĩa tự do – cánh hữu gắn liền với các triết lý chính trị tự do vốn tán thành sự tự trị cá nhân và sự sở hữu không đồng đều các nguồn lực tự nhiên, từ đó đi đến ủng hộ mạnh mẽ cho quyền sở hữu tư nhân và chủ nghĩa tư bản thị trường tự do. Quan điểm này tương phản với quan điểm của chủ nghĩa tự do cá nhân – cánh tả, vốn khẳng định rằng các nguồn lực tự nhiên thuộc về tất cả mọi người theo một số cách quân bình, như không sở hữu hoặc sở hữu tập thể. Chủ nghĩa tự do – cánh hữu bao gồm chủ nghĩa tư bản - vô chính phủ và laissez-faire, và chủ nghĩa tự do minarchist (chủ trương nhà nước tối thiểu).

Read More...

Nền tảng của chính sách tự do (P3/3)

Phạm Nguyên Trường dịch

Read More...

Thị trường Tự do, Pháp trị, và Chủ nghĩa Tự do Cổ điển

Richard Ebeling

Nguyễn Trang Nhung dịch

Lịch sử của sự tự do và sự thịnh vượng không thể tách rời khỏi sự thực hành của kinh doanh tự do và pháp trị [tinh thần thượng tôn pháp luật]. Cả hai đều là sản phẩm tinh thần của chủ nghĩa tự do cổ điển. Nhưng, trong thế giới ngày nay người ta rất thiếu sự hiểu biết một cách đúng đắn về kinh doanh tự do, pháp trị, và chủ nghĩa tự do.

Read More...

Sự bảo vệ của Mill đối với tự do cá nhân

Bối cảnh chính trị và tư tưởng

Tiểu luận Bàn về tự do (1859) của John Stuart Mill, cùng với  tác phẩm Areopagitica của Milton được nhà nghiên cứu lịch sử tư tưởng chính trị, George Sabine, miêu tả như là một trong những sự bảo vệ kinh điển nhất đối với sự tự do trong ngôn ngữ Anh. Chắc chắn nó cung cấp một trong những sự trình bày hùng hồn nhất và trứ danh nhất đối với tự do cá nhân trong toàn bộ truyền thống tự do của Phương tây. Do đó, không ngạc nhiên khi từ lúc xuất bản vào năm 1859, tác phẩm của Mill trở thành tài liệu tham khảo không thể thiếu trong cái buổi thảo luận về bản chất và phạm vi của tự do cá nhân trong lĩnh vực lịch sử tư tưởng chính trị.

Read More...

Chủ nghĩa tự do cổ điển (Classical Liberalism)

Minh Minh dịch

Chủ nghĩa tự do cổ điển là một hệ tư tưởng chính trị, một nhánh của chủ nghĩa tự do, ủng hộ các quyền tự do dân sự và tự do chính trị, nền dân chủ đại diện, sự cai trị theo pháp luật và đặc biệt nhấn mạnh đến sự tự do trong lĩnh vực kinh tế.

Read More...

Nền tảng của chính sách tự do (P2/3)

Ludwig von Mises

Phạm Nguyên Trường dịch

5. Bất bình đẳng về tài sản và thu nhập

Bất bình đẳng về tài sản và thu nhập là vấn đề bị phê phán nặng nề nhất. Trong xã hội có người giàu và người nghèo, có người rất giàu và cũng có người rất nghèo. Cách giải quyết cũng không có gì khó: chia đều tất cả tài sản.

Read More...

Nền tảng của chính sách tự do (P1/3)

Ludwig von Mises

Phạm Nguyên Trường dịch

1. Sở hữu

Xã hội loài người là hợp quần của những cá nhân để phối hợp hành động. Khác với hành động riêng lẻ của các cá nhân, hành động phối hợp dựa trên nguyên tắc phân công lao động có ưu điểm là năng suất lao động cao hơn rất nhiều. Nếu một số người cùng làm việc và hợp tác, dựa trên nguyên tắc phân công lao động (những điều kiện khác vẫn giữ nguyên) thì họ sẽ sản xuất không chỉ được số lượng vật phẩm bằng với số lượng khi từng người làm việc riêng lẻ, mà cao hơn rất nhiều. Đấy là cơ sở của toàn bộ nền văn minh nhân loại. Phân công lao động làm cho con người khác với loài vật. Phân công lao động làm cho những con người yếu đuối, yếu hơn nhiều loài vật về mặt thể chất, trở thành chủ nhân ông của trái đất và là người sáng tạo những kì tích của công nghệ. Nếu không có phân công lao động thì chúng ta cũng chẳng khác gì tổ tiên sống cách đây một ngàn, thậm chí cả chục ngàn năm trước.

Read More...

NOTE BÀI GIẢNG VỀ TỰ DO (P1)

TS. Robert Lane

Read More...

Đọc lại “BÀN VỀ TỰ DO” của John Stuart Mill[1]

Bùi Văn Nam Sơn

… “Khảng khái bi ca thiệt thượng tồn”…

(Khảng khái bi ca, lưỡi hãy còn…)

Phan Châu Trinh[2]

1.   Một tác phẩm kinh điển trong kho tàng của triết học chính trị thế giới lần đầu tiên được dịch ra tiếng Việt, và, thật đáng ngạc nhiên một cách thích thú, chỉ vài tháng sau khi được in (12.2005) – như là một trong các dịch phẩm “đầu tay” của NXB Tri thức thuộc Tủ sách Tinh hoa Tri thức thế giới –, bản dịch đã được tái bản (03.2006) và chắc hẳn sẽ không phải là lần tái bản duy nhất! Tác phẩm tương đối ngắn (260 trang), được dịch chính xác, rõ ràng, lại được giới thiệu, phân tích và đánh giá qua “Lời Nhà xuất bản”, “Lời Giới thiệu” của GSTS Nguyễn Trọng Chuẩn và“Lời Bạt” (“Về tác giả và tác phẩm”) của dịch giả Nguyễn Văn Trọng đã giúp ích rất nhiều cho người đọc trong việc tìm hiểu tác phẩm. Bài viết sau đây của chúng tôi chỉ là phần “nối điêu”, thử đặt tác phẩm nói trên trong toàn cảnh tư tưởng của tác giả, nhất là trong các tác phẩm về chính trị và xã hội của ông như một cố gắng để tự học thêm, đồng thời để góp vui vào tập Kỷ Yếu kính mừng GSTS Đặng Đình Áng thượng thọ 80 xuân.

Read More...