Hạt mầm dân chủ

Phạm Phú Khải

Bầu cử ở Mỹ (Hình minh họa)

Tự do là các quyền cơ bản của mỗi công dân được quy định rõ ràng trong hiến pháp và pháp luật của một quốc gia, được tôn trọng và thực thi một cách công minh và bình đẳng, không phân biệt đối xử hay tùy tiện diễn giải bởi phía hành pháp.

Read More...

Chế độ dân chủ chết như thế nào

Steven Levitsky và Daniel Ziblatt

Người dịch: Huỳnh Hoa

Chế độ độc tài trần trụi – dưới hình thức chủ nghĩa phát xít, chủ nghĩa cộng sản hoặc chế độ quân quản – đang biến mất gần như khắp thế giới. Những vụ đảo chính quân sự hoặc cướp chính quyền bằng bạo lực ngày càng ít. Đa số các quốc gia đều tổ chức tuyển cử định kỳ. Song các nền dân chủ vẫn chết nhưng theo những cách thức khác.

Read More...

Dân chủ? Hãy như nước!

Phạm Phú Khải

Trong mọi tổ chức chính trị, lớn hay nhỏ, triết lý chính trị là nền tảng quan trọng hàng đầu [1]. Triết lý chính trị là những kiến thức nền tảng vững chắc, bao gồm cả nguồn gốc lịch sử hình thành tư tưởng chính trị của nhân loại. Nó giúp uốn nén hình thành nên những tư tưởng lớn. Nhưng có kiến thức sâu rộng cũng chưa đủ vì như thế chỉ dừng lại ở tầm học thuật. Người lãnh đạo tầm quốc gia hay quốc tế cần phải có những ước mơ cao xa và những quyết tâm phi thường. Có tư tưởng lớn sẽ giúp lãnh đạo quốc gia lèo lái con thuyền vững ổn khi gặp thử thách trong thời đại lắm rủi ro này.

Read More...

Điều gì giúp duy trì một nền dân chủ

Minh Anh tổng hợp

Làm sao để duy trì một nền dân chủ? Từ số liệu nghiên cứu về sự tồn tại và sụp đổ của các chế độ chính trị ở 135 nước trong khoảng thời gian từ năm 1950 đến 1990, câu trả lời mà nhóm các nhà nghiên cứu Adam Przeworski, Michael E. Alvarez,..,đưa ra là việc duy trì nền dân chủ phụ thuộc vào các yếu tố sau: dân chủ, sự thịnh vượng, tăng trưởng kinh tế với mức độ lạm phát vừa phải, bất bình đẳng giảm, hệ thống đại nghị, và môi trường quốc tế thuận lợi.

Read More...

NGHIỆP ĐOÀN, CÁNH HỮU MỚI, MARXIST

Chủ nghĩa nghiệp đoàn

Nguồn gốc của chủ nghĩa nghiệp đoàn có thể truy nguyên tới nỗ lực của những người Phát xít Ý trong việc xây dựng cái gọi là ‘nhà nước nghiệp đoàn’ thông qua kết nạp cả quản lý lẫn công nhân vào trong tiến trình làm chính sách của chính phủ. Tuy nhiên, các nhà lý thuyết nghiệp đoàn hiện đại hình thành lý thuyết của họ từ những sự phát triển tương tự (ở Ý), song trong các nước công nghiệp phát triển thời hậu chiến (sau 1945). Dưới hình thức tân nghiệp đoàn, hay chủ nghĩa nghiệp đoàn tự do, lý thuyết này đưa đến hình thành ‘chính phủ tay ba’, trong đó các chính sách của chính phủ đến từ sự thỏa thuận trực tiếp giữa các quan chức nhà nước, các nhóm của giới chủ và các liên đoàn lao động (của người lao động).

Read More...

THUYẾT TINH HOA

Thuyết tinh hoa nổi lên với tư cách là một lý thuyết phê phán đối với các ý tưởng quân bình như dân chủ và chủ nghĩa xã hội. Nó chú ý tới thực tế cai trị của giới tinh hoa, vốn được coi hoặc là một đặc trưng đáng mong muốn và không thể tránh được trong đời sống xã hội, hoặc là một thực tại đáng tiếc song có thể khắc phục được.

Read More...

THUYẾT ĐA NGUYÊN

Dù mọi người vẫn tiếp tục tranh cãi về đâu là hình thức dân chủ đáng mong muốn nhất, song hiện nay hầu hết tranh luận tập trung vào cách nền dân chủ làm việc trong thực tế như thế nào, và ‘dân chủ hóa’ là gì. Điều này phản ánh thực tế là có một sự chấp nhận rộng rãi về một mô hình dân chủ cụ thể, thường được gọi là dân chủ tự do, với một số đặc điểm trung tâm sau:

Read More...

CÁC MÔ HÌNH DÂN CHỦ

Bởi vì hiện nay thuật ngữ dân chủ đã trở nên quá phổ biến và gần gũi khiến cho mọi người cảm thấy rằng nó thật đơn giản. Tuy nhiên, trong thực tế, thuật ngữ này chứa đựng nội hàm rất phức tạp; có rất nhiều mô hình hay lý thuyết khác nhau về dân chủ, thậm chí xung đột với nhau. Trong bài này chúng ta tìm hiểu bốn mô hình dân chủ:

-         Dân chủ cổ điển

-         Dân chủ bảo vệ

-         Dân chủ phát triển

-         Dân chủ nhân dân

Read More...

CHUYỂN ĐỔI DÂN CHỦ TỪ BÊN TRÊN

Trong bài Chuyển đổi Dân chủ từ bên dưới, chúng ta đã tìm hiểu hai lý thuyết là lý thuyết hành động tập thể và mô hình ngưỡng để giải thích tại sao người dân lại nổi dậy lật đổ chế độ độc tài.

Trong bài chúng ta tìm hiểu mô hình chuyển đổi từ bên trên. Chuyển đổi này bắt nguồn chủ yếu từ chính sách tự do hóa của giới chóp bu cầm quyền nhằm mục đích ổn định chế độ độc tài, nhưng vô tình lại dẫn đến chuyển đổi dân chủ.

Read More...

CHUYỂN ĐỔI DÂN CHỦ TỪ BÊN DƯỚI

GIỚI THIỆU

Trong bài Lịch sử Dân chủ hóa, chúng ta chỉ tìm hiểu về sự phát triển của dân chủ nói chung trong hơn 200 năm qua mà chưa đi vào tìm hiểu cách thức chuyển đổi xảy ra ở các quốc gia như thế nào. Nhìn chung, từ kinh nghiệm chuyển đổi của các quốc gia, có thể đơn giản hóa thành hai mô hình chuyển đổi chính, đó là chuyển đổi từ bên dưới và chuyển đổi từ bên trên.

Read More...

PHI BẠO LỰC VÀ DÂN CHỦ HÓA

GIỚI THIỆU

Dân chủ hóa hiểu như quá trình chuyển đổi từ chế độ độc tài sang chế độ dân chủ thường phức tạp và kéo dài. Có rất nhiều trường hợp dân chủ hóa thất bại, khi nỗ lực đấu tranh cho dân chủ lại dẫn đến một chế độ độc tài khác (như Ai Cập), hoặc có nhiều trường hợp chuyển đổi dân chủ được một thời gian lại suy thoái trở lại chế độ độc tài (như Thái Lan), hoặc có nhiều trường hợp chuyển đổi dân chủ song lại không đi đến củng cố, trở thành nền dân chủ tự do (như Philippines), và chỉ có một số ít trường hợp dân chủ hóa thành công trong việc dẫn đến các nền dân chủ tự do (như Hàn Quốc). Tại sao trường hợp này thành công, trường hợp kia thất bại.

Read More...

GIẢI CỦNG CỐ DÂN CHỦ

GIỚI THIỆU

Trong bài Chuyển đổi và Củng cố Dân chủ, chúng ta đã tìm hiểu các giai đoạn chuyển đổi dân chủ, cũng như củng cố dân chủ là gì, và đâu là các điều kiện thuận lợi cho củng cố dân chủ. Trong bài này, chúng ta tìm hiểu về một hiện tượng mới xuất hiện gần đây và giành được nhiều sự qua tâm của giới hàn lâm, đó là giải củng cố dân chủ.

Read More...

CHUYỂN ĐỔI VÀ CỦNG CỐ DÂN CHỦ

GIỚI THIỆU

Dân chủ hóa là quá trình chuyển dịch từ các chế độ phi dân chủ như độc tài cá nhân, độc tài độc đảng sang các chế độ dân chủ với đa đảng, bầu cử tự do và pháp quyền. Theo D. A. Rustow (1970) quá trình này có thể được chia làm ba giai đoạn: chuẩn bị, chuyển đổi và củng cố.

Read More...

SUY THOÁI DÂN CHỦ VÀ TRIỂN VỌNG HIỆN NAY

GIỚI THIỆU

Trong bài trước, Lịch sử Dân chủ hóa, chúng ta đã tìm hiểu sự phát triển của dân chủ trong lịch sử diễn ra như thế nào. Và chúng ta biết rằng, theo mô hình làn sóng của Huntington, tính đến nay có ba làn sóng dân chủ hóa đã diễn ra. Sau mỗi làn sóng đó, lại có một làn sóng đảo ngược, khi một số lượng lớn các nền dân chủ sụp đổ. Và hiện nay, tính từ năm 2005 (năm mà số lượng các nền dân chủ đạt đỉnh là 121 nước), thì các số liệu cho thấy đang có một sự suy giảm của dân chủ trên toàn cầu. Sự kiện này dấy lên câu hỏi là liệu chúng ta có đang ở trong một làn sóng đảo ngược mới sau làn sóng dân chủ hóa thứ ba hay không?

Read More...

LỊCH SỬ DÂN CHỦ HÓA

GIỚI THIỆU

Lịch sử dân chủ hiện đại có thể được coi bắt đầu vào năm 1828, với việc Mỹ mở rộng quyền bầu cử cho tất cả người đàn ông da trắng. Từ đó đến nay, dân chủ đã phát triển và mở rộng ra toàn cầu, trở thành hệ thống chính trị chi phối trên thế giới. Tuy nhiên, sự phát triển của dân chủ không phải bằng phẳng, mà trải qua nhiều thăng trầm, có những lúc dân chủ bị suy thoái rất nghiêm trọng như biểu đồ bên dưới cho thấy.

Read More...

FREEDOM HOUSE: ĐO ĐẠC DÂN CHỦ VÀ ĐỘC TÀI

GIỚI THIỆU

Trong bài trước, Phân loại Chế độ Chính trị, chúng ta đã tìm hiểu cách phân chia (lý thuyết) các dạng chế độ chính trị trên thế giới. Trong bài này, chúng ta cùng tìm hiểu cách đo đạc mức độ dân chủ tự do trên thực tế tại các quốc gia, qua đó xếp hạng chế độ chính trị của các quốc gia này.

Read More...

PHÂN LOẠI CÁC CHẾ ĐỘ CHÍNH TRỊ

GIỚI THIỆU

Trong bài trước Khái niệm Dân chủ, chúng ta đã phân chia các nước dân chủ thành hai dạng là dân chủ bầu cử, và dân chủ tự do.

Read More...

KHÁI NIỆM DÂN CHỦ

Minh Anh

GIỚI THIỆU

Trong thế giới đương đại, với trên 200 quốc gia, tồn tại đa dạng các kiểu chế độ chính trị khác nhau. Làm thế nào chúng ta biết được một quốc gia là dân chủ hay không? Chẳng hạn Cambodia, Philippines là dân chủ hay độc tài?

Read More...

Dân chủ Một đảng là gì?

WISE GEEK

Dân chủ là một loại hình chính phủ, trong đó các công dân, những người có đủ điều kiện bỏ phiếu được bầu ra các quan chức chính phủ và đại diện. Một đảng chính trị là một tổ chức được tạo thành từ những người chia sẻ phần nhiều hoặc tất cả hệ tư tưởng và những nỗ lực nhằm giành được quyền lực và ảnh hưởng trong chính phủ, thường là bằng các đưa các đảng viên tranh cử vào các chức vụ công quyền. Dân chủ một đảng là nền dân chủ trong đó tất cả các ứng cử viên chính trị và các quan chức chính phủ là thành viên của một đảng duy nhất. Trong hầu hết các trường hợp, các đảng chính trị khác và thậm chí phe đối lập của đảng cầm quyền đều được coi là bất hợp pháp.

Read More...

Dân chủ là gì?

Minh Anh

Dân chủ là gì?

Đây là một chủ đề đã được nói nhiều, tuy nhiên nội dung thường không được thống nhất, khiến cho nhiều độc giả cảm thấy bối rối, và tự hỏi vậy rút cuộc dân chủ là gì? Có hai tiêu chí cơ bản để phân biệt một chế độ dân chủ với một chế độ phi dân chủ:

Read More...