Vô chính phủ,
Nhà nước và Không tưởng cũng có thể được xem như là một phản ứng phê phán đối với
tác phẩm Một lý thuyết công bằng của John Rawls, vốn được công bố chỉ ba năm
trước đó và được coi là một sự bảo vệ mạnh mẽ nhất và tinh vi nhất cho chủ
nghĩa quân bình tự do. Mặc dù nhiều người coi một mình Rawls làm sống lại sự
quan tâm đến triết học chính trị, song đây có thể là một sự khen ngợi phóng đại
quá mức. Chắc chắn rằng sự phê phán có hệ thống của Nozick đối với lý thuyết
công bằng của Rawls và sự xây dựng một lý thuyết chính trị đối lập trong Vô
chính phủ, Nhà nước, và Không tưởng cũng đóng một vai trò quan trọng khi mang lại
một sự quan tâm đáng kể cho triết lý chính trị.
1. Cuộc đời
Robert
Nozick sinh ra trong một gia đình Do Thái nhập cư ở Brooklyn, New York vào năm
1938 và qua đời năm 2002 vì ung thư dạ dày. Ông là một triết gia với sự quan
tâm rất rộng, nghiên cứu trong các lĩnh vực như: siêu hình học, nhận thức luận,
lý thuyết quyết định, triết học chính trị, và lý thuyết về giá trị nói chung.
Thời gian đầu trong sự nghiệp, Nozick giảng dạy tại trường Đại học Princeton và
Rockefeller, nhưng trong phần lớn sự nghiệp của mình ông giảng dạy tại Đại học
Harvard.
Trong lĩnh vực
triết học chính trị, Nozick là một nhà tự do cá nhân – cánh hữu, trong đó ông
chấp nhận ý tưởng cho rằng các cá nhân sở hữu bản thân họ và có quyền sở hữu tư
nhân. Trong khi ông lập luận rằng nhà nước là chính đáng, thì ông nghĩ rằng chỉ
một nhà nước tối thiểu, trong đó cung cấp an ninh cho các cá nhân và bảo vệ tài
sản tư nhân, là có thể được biện minh. Nhà nước hợp pháp của Nozick đôi khi còn
được gọi là nhà nước "cảnh sát đêm" vốn nhấn mạnh điều mà ông xem là
chức năng cơ bản của nó: bảo vệ cá nhân và tài sản cá nhân của họ. Điều này có
nghĩa rằng để đảm bảo sự tôn trọng hợp đồng và giải quyết tranh chấp tài sản,
thì một cơ quan tư pháp là cần thiết, và còn việc bảo vệ con người và tài sản của
họ thì một lực lượng cảnh sát và quân đội là cần thiết, và công dân có thể bị
đánh thuế một cách chính đáng để hỗ trợ cho các chức năng cơ bản này. Ngoài ra,
theo Nozick không chức năng nào của nhà nước ngoài các chức năng trên có thể được
biện minh, điều này có nghĩa là việc đánh thuế nhằm gây quỹ để tái phân phối nhằm
các mục đích phúc lợi (ví dụ, chăm sóc sức khỏe, giáo dục, cứu đói) đều là bất
hợp pháp. Điều này rất khác với lý thuyết chính trị của đồng nghiệp Harvard
cùng thời của ông John Rawls. Rawls cho rằng ngoài việc bảo vệ các quyền tự do
cơ bản, thì việc nhà nước sử dụng sức mạnh cưỡng chế của mình (thông qua thuế để
tái phân phối) nhằm cải thiện hoàn cảnh của những người kém may mắn là hợp
pháp.
2. Chủ nghĩa tự do cá nhân đối đầu với chủ nghĩa bảo thủ và sự hấp
dẫn của Nozick đối với các nhà tư bản
Điều mà
Nozick chia sẻ với Rawls là ông cũng đứng
về phía truyền thống chính trị tự do, vốn đặc biệt đề cao tầm quan trọng
của cá nhân và phản đối ý tưởng cho rằng chức năng của nhà nước là làm cho
các công dân trở nên đạo đức. Thay vào đó, đối với những người tự do như Rawls
lẫn Nozick, thì nhà nước tồn tại để cung cấp các điều kiện phù hợp cho cá nhân
để họ có thể định nghĩa một cuộc sống tốt đẹp cho chính bản thân họ (miễn là họ
không cản trở những người khác cũng làm như vậy). Lưu ý rằng tên gọi ở đây có
chút dễ gây nhầm lẫn. Đối với các nhà lý thuyết chính trị thì từ "tự
do" hàm ý đề cập đến truyền thống chính trị của Hobbes, Locke, Rousseau,
và Kant. Nó khác với những gì mà từ "tự do" hàm ý trong nền chính trị
đảng phái ở Mỹ (nơi "tự do" thường được kết hợp với Đảng Dân chủ).
Thêm nữa, ở
thời điểm công bố tác phẩm, trong khi Nozick được coi là người bênh vực cho những
người bảo thủ trong nền chính trị đảng phái (đặc biệt là những người trong giới
tài chính), thì Vô chính phủ, Nhà nước và Không tưởng rõ ràng tốt nhất nên được
xem là một tiểu luận ủng hộ chủ nghĩa tự do – cánh hữu. Trong thực tế, các ý tưởng
chính trị của Nozick hoàn toàn khác với những ý tưởng thường được coi là
"bảo thủ" trong lý thuyết chính trị. Ví dụ, các dấu hiệu thông thường
của chủ nghĩa bảo thủ trong lý thuyết chính trị bao gồm sự tôn trọng tập tục,
tin tưởng vào các truyền thống lâu đời, và hoài nghi tính thực tế của các cải
cách chính trị lớn. Các nhà tư tưởng chính trị bảo thủ cũng thường nhấn mạnh rằng
quyền uy là rất quan trọng bởi vì nó mang lại sự ổn định cho xã hội. Tuy nhiên,
không ý tưởng nào trong số này được coi là một yếu tố cơ bản trong nhà nước của
Nozick. Triết lý chính trị của Nozick rõ ràng không đề cập đến tập tục hay truyền
thống gì cả. Trong thực tế, nếu kết quả của các quyết định được tạo ra trên cơ
sở đồng thuận của các cá nhân dẫn đến sự đoạn tuyệt triệt để với các tập tục và
truyền thống văn hóa, thì mặc kệ cho nền văn hóa đó. Theo quan điểm của Nozick,
không có gì là bất hợp pháp đối với những hậu quả này.
Lập luận ủng
hộ cho một nhà nước "cảnh sát đêm" của Nozick cho thấy rằng không có
sự quan tâm đặc biệt dành cho quyền uy trong lý thuyết chính trị của ông, ngoại
trừ việc nó cung cấp sự bảo vệ đối với công dân và tài sản của họ. Tuy nhiên, nếu
quyền uy được sử dụng để ngăn cản các quyền tự do cá nhân khiến mọi người phải
tuân theo một tập hợp các chuẩn mực xã hội được ban hành trước đó, thì Nozick sẽ
kịch liệt phản đối một sư xâm nhập như vậy của nhà nước vào cuộc sống riêng tư.
Ông phản đối bất kỳ dạng lập pháp gia trưởng nào. Ví dụ, Nozick sẽ chỉ trích,
những bộ luật cấm hoặc hạn chế việc đi xe máy mà không đội mũ bảo hiểm, trên cơ
sở cho rằng nhà nước không có quyền can thiệp vào sự lựa chọn của mỗi cá nhân,
dù điều đó có nguy cơ gây ra chấn thương nghiêm trọng do tai nạn. Hơn nữa,
Nozick phản đối điều được gọi là "sự lập pháp của đạo đức". Ví dụ,
ông nghĩ đó là sai trái khi nhà nước can thiệp vào các cặp đôi đồng tính, những
người muốn kết hôn và thực hiện các quyền sở hữu và các quy định liên quan tới
bạn đời của mình.
Với những gì
vừa nói, đó là rõ ràng tại sao Nozick hấp dẫn đối với những người được xếp vào
phía cánh hữu trong nền chính trị đảng phái (đặc biệt là tại Hoa Kỳ). Trước hết,
Nozick nghĩ rằng chúng ta có các quyền tư hữu và vay mượn từ John Locke ông ủng
hộ quan điểm cho rằng chúng ta sở hữu chính mình. Như Nozick khẳng định một
cách nổi tiếng rằng: "Cá nhân có các quyền, và có những thứ không người hoặc
nhóm nào có thể làm với chúng (mà không vi phạm các quyền của họ)". Các
nhà tư bản và những người ủng hộ thị trường tự do sẽ tìm thấy ở điều này sự hấp
dẫn vì nó hàm rằng chúng ta có thể bán sức lao động của chúng ta cho bất cứ ai
mà chúng ta muốn và (quan trọng hơn) mua nó từ bất cứ ai bằng lòng. Nozick nghĩ
rằng, tự sở hữu có nghĩa là chúng ta sở hữu lao động của chúng ta. Điều này
cũng cho phép cho sự chuyển nhượng hợp pháp hàng hóa như chúng ta sở hữu chính
mình và thông qua các hành động của chúng ta với các mặt hàng khác trong thế giới
chúng ta cũng đi đến sở hữu chúng một cách chính đáng. Trong khi Nozick không sử
dụng lý lẽ cụ thể này, quan điểm của ông là nhất quán với ý tưởng tư bản cho rằng
việc sử dụng và thao tác của chúng ta đối với các nguyên liệu thô đạt được một
cách đúng đắn dường như cũng truyền một giá trị vào các mặt hàng này. Những người
ủng hộ thị trường tự do ủng hộ nhiều phần trong lý thuyết của Locke về việc đạt
được tài sản một cách công bằng và Nozick, mặc dù thừa nhận một số chỉ trích có
thể có đối với quan điểm này song dường như mặc nhiên chấp nhận một số bộ phận
quan trọng của nó.
Hơn nữa, sự
nhấn mạnh của Nozick rằng ta có thể chuyển nhượng một cách hợp pháp tài sản của
mình theo bất kỳ cách nào ta muốn miễn là không ai bị cưỡng ép hoặc lừa đảo là
rất thân thiện với các quan điểm của các nhà kinh tế thị trường tự do. Điều
quan trọng cần lưu ý là Nozick nghĩ những sự chuyển nhượng này là hợp pháp mà
không cần bất cứ xem xét nào về việc liệu những người tiếp nhận có xứng đáng với
các tài sản này hay không. Trong khi, đúng là những người ủng hộ thị trường tự
do có xu hướng khẳng định ý tưởng cho rằng các doanh nhân có quyền đối với lợi
nhuận bởi vì họ xứng đáng có được chúng do sự nỗ lực, đóng góp cho xã hội, và
chấp nhận rủi ro, thì họ cũng chia sẻ với Nozick nguyên tắc cơ bản là những người
chủ sở hữu tài sản có quyền sở hữu tuyệt đối đối với tài sản. Tóm lại, ý nghĩa
của các quyền sở hữu mạnh mẽ - tự do để làm với những gì ta có thể làm với tài
sản của mình mà không có sự can thiệp nhà nước - là một khái niệm được chia sẻ
nhiệt thành giữa Nozick và các nhà tư bản.
Một lĩnh vực
khác có sự đồng thuận giữa nhà tư bản và Nozick là về vai trò giới hạn của các
hành động của chính phủ, lần này liên quan đến sự phản đối thuế tái phân phối.
Nozick cho rằng các quyền cá nhân quá mạnh đến nỗi lý thuyết của ông đòi hỏi một
sự giới hạn đáng kể đối với hành động của nhà nước lên cá nhân. Đối với ông, phạm
vi đúng đắn của nhà nước là bảo vệ con người và các quyền sở hữu của họ. Tuy
nhiên, nhà nước không được biện minh khi chiếm lấy tài sản thông qua ép buộc
(có nghĩa, thông qua thuế) để phục vụ nhu cầu phúc lợi của người nghèo.
Trong thực tế,
Nozick được ủng hộ (đáng chú ý nhất là Edward Feser) lẫn bị chỉ trích (đáng chú
ý nhất là Brian Barry) khi so sánh thuế với lao động cưỡng bức. Nozick lập luận"Thuế
đối với thu nhập từ lao động", "là tương tự với lao động cưỡng bức".
Ông nói thêm rằng "Việc tóm lấy các kết quả từ lao động của một ai đó là
tương đương với việc tóm lấy nhiều thời giờ từ anh ta và bắt anh ta thực hiện
các hoạt động khác nhau. Nếu mọi người buộc bạn phải làm một số công việc nào
đó, trong một khoảng thời gian nhất định, thì những gì bạn làm và mục đích của
công việc mà bạn làm nằm ngoài các quyết định của bạn. Thông qua quá trình này
họ lấy đi sự quyết định khỏi bạn làm cho họ là chủ sở hữu một phần của bạn; nó
mang lại cho họ một quyền sở hữu đối với bạn.
3. Vô chính phủ, Nhà nước và Không tưởng
a. Sự biện minh “bàn tay vô hình” cho Nhà nước
Trong Vô
chính phủ, Nhà nước và Không tưởng, đầu tiên Nozick chấp nhận nhiệm vụ đánh giá
liệu nhà nước có cần thiết hay không. Chú ý rằng Nozick không chỉ đơn thuần đáp
trả Rawls khi viết Vô chính phủ, Nhà nước và Không tưởng. Một phần lý do mà
Nozick trở thành nhà tự do cá nhân là do kết quả của cuộc thảo luận của ông khi
còn là một nghiên cứu sinh với Murray Rothbard. Rothbard không chỉ thuyết phục
ông về tính hợp lý của chủ nghĩa tự do cá nhân, mà còn về sức mạnh của những
thách thức từ những người vô chính phủ đối với tính hợp pháp của bất cứ nhà nước
nào. Như vậy, Nozick xem xét những nghi ngờ của những người vô chính phủ về
tính hợp pháp của nhà nước một cách nghiêm túc và nghĩ rằng những quan ngại này
cần phải được giải quyết. Ngoài ra, vì Nozick mở đầu với khẳng định rằng, cá
nhân có các quyền, ông cần xem liệu ý niệm về một nhà nước có tương thích với
các quyền này hay không. Điều quan trọng cần lưu ý là Nozick tin vào các quyền
tự nhiên của Locke, và do đó ông phải cho thấy rằng một nhà nước hợp pháp có thể
phát sinh mà không vi phạm chúng. Điều mà một số nhà bình luận về Nozick bất đồng
là tại sao Nozick không sử dụng một lập luận kiểu khế ước xã hội (nghĩa là,
trong truyền thống của Hobbes, Locke và Rousseau) để chứng minh một nhà nước hợp
pháp có thể xuất hiện như thế nào.
Một số nhà
bình luận (đáng chú ý là Ralf Bader) không tin Nozick tránh việc sử dụng cách
tiếp cận khế ước xã hội để cho thấy một nhà nước có thể xuất hiện như thế nào
vì ông lo lắng rằng một cách tiếp cận như vậy là có vấn đề. Theo giải thích
này, mục tiêu của Nozick không phải là để cho thấy một nhà nước thực tế xuất hiện
như thế nào, mà ông chỉ đơn giản muốn đưa ra một sự giải thích hợp lý về cách
mà một nhà nước hợp pháp có thể xuất hiện. Bader lưu ý rằng Nozick đưa ra điều
mà ông gọi là một sự giải thích tiềm năng căn bản. Điều này có nghĩa là Nozick
cố gắng đưa ra một sự giải thích về lĩnh vực chính trị với các cơ sở phi chính
trị. Ông đi đến nói rằng một lý thuyết đầy đủ về trạng thái tự nhiên sẽ mô tả
"làm thế nào một nhà nước có thể xuất hiện từ trạng thái tự nhiên sẽ phục
vụ các mục đích giải thích của chúng ta, ngay cả khi không có một nhà nước thực
tế nào xuất hiện theo cách đó". Vì Nozick có mục tiêu giải thích này, nên
đây là một phần lý do tại sao ông không sử dụng cách tiếp cận dựa trên sự đồng
thuận để cho thấy sự hình thành của nhà nước. Theo cách giải thích này, sử dụng
cách tiếp cận đồng thuận sẽ không có giá trị vì nó không giải thích sự biện
minh cho nhà nước theo các cơ sở phi chính trị và do đó sẽ không đủ điều kiện
trở thành một sự giải thích tiềm năng cơ bản. Nozick không muốn chỉ đơn giản
cho thấy mọi người có thể đồng ý thành lập một nhà nước, ông muốn cho thấy rằng
ngay cả khi không có một ý định như vậy, thì hành động của mọi người sẽ dẫn đến
việc thành lập một nhà nước.
Tuy nhiên,
các nhà bình luận khác về tác phẩm của Nozick (như Jeffrey Paul) cho rằng, là một
nhà tự do cá nhân quyền tự nhiên, Nozick cũng biết rằng bất cứ luận điểm nào mà
ông tạo để biện minh cho nhà nước không thể xuất phát từ cách tiếp cận cho rằng
có một khế ước xã hội mà các cá nhân cần phải đồng thuận. Có hai lý do cho việc
này. Trước hết, nhà nước được tạo ra thông qua khế ước xã hội độc quyền dịch vụ
bảo vệ và do đó giới hạn quyền sở hữu của những thế hệ mai sau, những người
không tham gia vào các cuộc đàm phán về khế ước ban đầu. Thứ hai, theo cách tiếp
cận khế ước xã hội, nhà nước sẽ chuyển quyền đánh thuế cho đa số, vốn sẽ ràng
buộc các thế hệ sau với sức mạnh đó, và do đó dường như vi phạm các quyền sở hữu
của Locke. Theo diễn giải này, trong khi Nozick vẫn mong muốn đưa ra một sự giải
thích tiềm năng cơ bản, ông đã làm như vậy theo cách khiến nó thích hợp cho việc
giải quyết các phàn nàn của những người vô chính phủ. Vì tất cả những lý do
quan trọng này, Paul tin rằng Nozick cần một cách tiếp cận mà không theo sau lý
thuyết khế ước xã hội.
Bất kể giải
thích nào được tán thành, hầu hết đồng ý rằng Nozick đã đề xuất một giải pháp mới
cho vấn đề rất cũ về tính hợp pháp chính trị. Điểm khởi đầu của ông vẫn là trạng
thái tự nhiên (giống như với Locke, Hobbes và Rousseau), được hiểu là hoàn cảnh
trong đó không có thẩm quyền chính trị nào tồn tại. Nozick bắt đầu với câu hỏi
liệu có bất kỳ phương pháp quản lý công bằng nào trong trạng thái tự nhiên hay
không. Một trong những đóng góp độc đáo của ông đối với cuộc tranh luận về câu
hỏi này là đề nghị một sự giải thích về việc làm thế nào một phương pháp như vậy
có thể xuất hiện. Trong thực tế, Nozick nghĩ rằng phương pháp này chắc chắn sẽ
dẫn đến việc tạo ra một nhà nước bất chấp thực tế rằng không ai có ý định tạo
ra nó. Điều này được biết đến là sự biện minh bàn tay vô hình về nhà nước.
Nozick đề nghị rằng, các cá nhân đơn giản là thông qua theo đuổi việc cải thiện
điều kiện riêng của họ sẽ thực hiện các hành động mà sẽ dẫn đến một nhà nước tối
thiểu. Một lần nữa, kết quả này ra đời mà không có bất cứ ai dự định tìm thấy
(hoặc có lẽ nhận thức về) một nhà nước. Ngoài ra, và có lẽ quan trọng hơn,
Nozick cho rằng kết quả như vậy có thể đạt được mà không vi phạm quyền sở hữu của
bất cứ ai.
Làm thế nào
mà Nozick nghĩ ông đã trả lời được được câu hỏi của những người vô chính phủ,
những người nhấn mạnh rằng không một nhà nước nào có thể là hợp pháp bởi vì một
thực thể như vậy tất yếu vi phạm các quyền cá nhân? Đầu tiên, chúng ta phải hiểu
rõ hơn ông đã tưởng tượng sự phản đối chính của những người vô chính phủ đối với
sự hình thành chính đáng của một nhà nước như thế nào. Sự phản đối vô chính phủ
như Nozick hiểu liên quan đến ý tưởng cho rằng nhà nước bởi bản chất của nó là
giữ độc quyền quyền lực cưỡng chế và sau đó trừng phạt những người vi phạm sự độc
quyền này. Khi khái niệm này được kết hợp với ý tưởng cho rằng nhà nước cung cấp
sự bảo vệ cho tất cả mọi người trong một khu vực địa lý cụ thể bằng cách ép buộc
một số người cung cấp tài chính cho việc bảo vệ những người khác, điều này dẫn
đến một sự vi phạm các quyền tự nhiên (lấy tiền người này để cung cấp chi phí bảo
vệ cho người khác, những người không đóng góp). Vì vậy, vì các hành động được
thực hiện bởi nhà nước, và những hành động này là vô đạo đức, nên nhà nước là
vô đạo đức.
Vậy Nozick
nghĩ rằng nhà nước ra đời thông qua cách tiếp cận bàn tay vô hình như thế nào?
Chúng ta có thể tưởng tượng rằng chúng ta đang ở trong một trạng thái tự nhiên
thị trường tự do, nơi các cá nhân có các quyền tự nhiên. Nói chung, những cá
nhân này là các tác nhân đạo đức. Tuy nhiên, nếu một số không hành động đạo đức,
chúng ta sẽ gia nhập vào thứ mà Nozick gọi là công ty bảo vệ. Các công ty này
bán các gói an ninh giống như một hàng hóa trong nền kinh tế thị trường tự do
mà các cá nhân trong trạng thái tự nhiên chắc chắn sẽ mua cho bản thân và cho
việc bảo vệ tài sản.
Các công ty
bảo vệ cuối cùng sẽ phát triển thành các công ty bảo vệ chi phối, mà về cơ bản
là các công ty bảo vệ vượt trội trong lãnh thổ của mình. Sau đó, các công ty bảo
vệ chi phối này cuối cùng sẽ trở thành một nhà nước ultra minimal. Một nhà nước
ultra minimal là một công ty bảo vệ chi phối, ở đó sự bảo vệ vẫn được mua như
là một hàng hóa kinh tế, nhưng công ty này cũng có độc quyền về vũ lục trong
khu vực nào đó. Nhà nước ultra minimal sẽ
phát triển thành nhà nước tối thiểu, khi ngoài việc có hai yếu tố của nhà nước
ultra minimal, nó cũng cung cấp một sự "tái phân phối" sự bảo vệ cho
một số cá nhân độc lập (vốn không phải là khách hàng của nhà nước ultra
minimal) trong ranh giới lãnh hải của nó bằng kinh phí của các khách hàng của
nhà nước ultra minimal.
Nozick coi sự
tiến hóa này của các công ty bảo vệ thành nhà nước là quan trọng bởi vì nó sẽ
cung cấp một sự biện minh về mặt đạo đức cho tính hợp pháp của nhà nước. Đầu
tiên, ông tin rằng ông đã đưa ra một sự giải thích về tính hợp pháp của nhà nước
chỉ bằng cách sử dụng sự giải thích bàn tay vô hình. Chú ý rằng trong mỗi bước,
các cá nhân tự nguyện đồng ý với sự dàn xếp mà không nhất thiết được thiết kế để
phát triển thành một nhà nước. Ngoài ra, các công ty bảo vệ tư nhân chỉ đơn giản
là đàm phán các thỏa thuận giữa khách hàng của nó và các cá nhân độc lập (không
sử dụng dịch vụ bảo vệ của công ty) để giữ hòa bình. Thứ hai, Nozick nghĩ lời
giải thích này đủ điều kiện như là một lời giải thích tiềm năng cơ bản. Đó là,
sự giải thích bàn tay vô hình giải thích sự hình thành của nhà nước theo một
cách phi chính trị.
Để cho thấy
cách lập luận này có thể có tác dụng, chúng ta cần phải suy nghĩ về quyền tự vệ,
mà theo quan điểm của Nozick, có lẽ là một quyền tự nhiên mà tất cả chúng ta đều
có. Cụ thể hơn, tất cả mọi người đều có quyền chống lại nếu những người khác cố
gắng áp đặt lên họ một thủ tục công lý không công bằng. Cá nhân có thể lựa chọn
để chuyển giao quyền này cho các công ty bảo vệ chi phối, tức là họ mua các
chính sách bảo vệ thích hợp. Trên cơ sở này công ty bảo vệ chi phối có được quyền
can thiệp và ngăn cấm các cá nhân độc lập nào cố gắng để trừng phạt khách hàng
của nó. Vì vậy, trong trường hợp cá nhân bằng lòng chuyển các quyền này cho
công ty bảo vệ chi phối của mình, thi công ty bảo vệ chi phối có quyền này và độc
quyền vũ lực một cách hợp pháp. Tại thời điểm này, cơ quan bảo vệ ưu thế trong
quả trở thành một nhà nước ultra minimal.
Điều quan trọng
cần lưu ý là Nozick tin khách hàng của các công ty bảo vệ chi phối có lẽ không
cần phải cho thấy các hành vi vi phạm thực tế đối với các quyền của họ bởi các
cá nhân độc lập để biện minh cho sự trừng phạt các cá nhân độc lập, những người
cố gắng thực thi thủ tục công lý không công bằng. Ông nghĩ rằng các công ty bảo
vệ chi phối, làm việc thay mặt cho khách hàng của mình, có thể cấm một cách hợp
pháp các cá nhân độc lập, những người sử dụng thủ tục công lý không công bằng.
Điều này là bởi vì khi các cá nhân độc lập cố gắng sử dụng các thủ tục công lý
không công bằng thì họ đang mạo hiểm vi phạm các quyền. Nói cách khác, một mình
rủi ro này là sự biện minh mà công ty bảo vệ chi phối cần để ngăn chặn các cá nhân
độc lập trừng phạt khách hàng của họ.
Tuy nhiên,
Nozick nhận ra rằng quá trình chuyển dịch này từ các công ty bảo vệ chi phối đến
một nhà nước ultra minimal đặt những cá nhân độc lập trong lãnh thổ của nó vào
tình thế bất lợi. Trong thực tế, các cá nhân độc lập bị cấm bảo vệ chính họ hoặc
thi hành quyền của họ để trừng phạt đối với các hành vi sai trái. Dường như nếu
một người bị bất lợi do bị cấm thực hiện một hành động mạo hiểm thì phải được bồi
thường cho những bất lợi này. Bồi thường này có thể dưới hình thức tiền hoặc dịch
vụ. Trong trường hợp này, Nozick nghĩ rằng sẽ là khả thi nhất cho nhà nước
ultra minimal để đề nghị các dịch vụ thay vì tiền cho những người bị bất lợi do
sự độc quyền vũ lực của nó. Ở giai đoạn này khi nhà nước ultra minimal cung cấp
dịch vụ bảo vệ cho những người thua thiệt do đó nó biến thành một nhà nước tối
thiểu.
Để cố gắng củng
cố quan điểm của mình về tính hợp pháp của nhà nước tối thiểu, Nozick cung cấp
một nhánh lập luận thứ hai. Ông đặt ra để giải thích lý do tại sao, nếu khách
hàng của nhà nước ultra minimal thực sự phạm tội vi phạm các quyền của một cá
nhân độc lập, thì cá nhân độc lập vẫn không có cơ sở hợp pháp cho việc thực thi
sự trừng phạt đối với khách hàng của nhà nước ultra minimal. Kì cùng, thì tất cả
mọi người dường như có quyền trừng phạt người làm sai khi sự vi phạm các quyền
thực sự xảy ra, vậy tại sao các cá nhân độc lập lại không có quyền này? Về cơ bản,
Nozick đã cố gắng để biện minh cho lệnh cấm của các công ty bảo vệ chi phối đối
với các nạn nhân, những người chịu các hành vi vi phạm các quyền từ khách hàng
của nó, khỏi sử dụng các quyền trừng phạt của họ.
Một lần nữa
cần nhắc lại rằng Nozick nghĩ rằng không ai có quyền sử dụng một phương thức
không đáng tin cậy để xác định liệu có trừng phạt ai đó hay không. Nozick mô tả
nguyên tắc này như sau: nếu có ai đó biết rằng thực hiện hành động A sẽ vi phạm
quyền của Q trừ khi điều kiện C thỏa mãn, thì anh ta không thể thực hiện hành động
A nếu anh ta không chắc chắn rằng C có thể đạt được thông qua việc ở trong một
vị trí khả thi nhất để có được sự chắc chắn này.
Nozick tin rằng
bất cứ ai cũng có thể trừng phạt những người vi phạm nguyên tắc này, miễn là
không vi phạm chính nguyên tắc trong quá trình này. Với điều này vừa nói, các
cá nhân độc lập, những người đang bị cấm thực hiện sự trừng phạt nên bị cấm vì
anh ta sử dụng phương thức mà chưa được chứng minh là đáng tin cậy. Nghĩa là,
điều kiện C đã không được thực hiện và bằng cách cố gắng để trừng phạt thì sẽ
vi phạm nguyên tắc trên. Vì vậy, bằng cách này, công ty bảo vệ chi phối được biện
minh khi phản đối các hành động của cá nhân độc lập hoặc khi trường phạt đối với
cá nhân độc lập nếu anh ta tiến hành sự trừng phạt đối với khách hàng của nó
(dù thừa nhận là có tội). Cũng lưu ý rằng Nozick cố gắng để tránh sự kết tội từ
những người vô chính phủ rằng bằng cách cung cấp cho các cá nhân độc lập sự bảo
vệ không phụ thuộc vào khả năng chi trả là một hình thức tái phân phối các nguồn
tài nguyên và do đó vi phạm các quyền. Nozick thận trọng chỉ ra rằng hành động
này là một hình thức đền bù cho các cá nhân độc lập cho việc phủ nhận quyền để
trừng phạt của họ.
b. Quyền cá nhân và bản chất của Nhà nước tối thiểu
Như đã nói
trước đó, Nozick bắt đầu Vô chính phủ, Nhà nước và Không tưởng với sự khẳng định
rằng "cá nhân có các quyền". Ông không bao giờ bảo vệ khẳng định này,
nhưng sức hấp dẫn trực quan của nó được thừa nhận rộng rãi. Nozick thậm chí thừa
nhận rằng ông không có một nền tảng vững chắc cho các quyền cá nhân. Hơn một lần,
ông đã khảo sát một số lý do tiềm năng tại sao cá nhân lại sở hữu các quyền và
thấy chúng còn thiếu xót . Ông lưu ý rằng tác nhân đạo đức, ý chí tự do, và
tính duy lý là không đủ để làm nền tảng cho các quyền và phục vụ như là một nền
tảng đạo đức cho lý thuyết của ông. Ví dụ, ông giải thích rằng việc sở hữu một
ý chí tự do, tự nó, không có nghĩa là một người phải hành động một cách tự do.
Trong khi
Nozick không có một sự lập luận có hệ thống cho quan điểm rằng cá nhân có các
quyền, ông vẫn nghĩ rằng có những lý do để ủng hộ quan điểm đó. Ông kết luận rằng
một số sự kết hợp của các đặc điểm ở trên tạo thành một cái gì đó gần gũi với một
nền tảng đạo đức cho các quyền. Ông đã cố gắng để đặt cơ sở cho, trực giác rằng
cá nhân có các quyền, trong ý tưởng là mỗi cá nhân có một giá trị độc nhất. Chỉ
có con người có năng lực duy lý để lựa chọn, sắp đặt, và theo đuổi các dự án
không giống như các động vật không phải con người...
Hàm ý của việc
tôn trọng con người như những cá nhân bình đẳng được Nozick lấy từ tác phẩm của
Immanuel Kant. Kant nghĩ rằng chúng ta thể hiện sự tôn trọng đúng mức cho người
khi chúng ta đối xử với họ như là các mục đích tự thân. Nghĩa là, chúng ta phải
đối xử với người khác như là có các mục tiêu hay dự án của riêng họ và chúng ta
không được sử dụng họ chỉ đơn thuần là công cụ để có được những gì chúng ta muốn.
Con người có thể cân nhắc về những hành vi nào sẽ cho phép họ đạt được các mục
tiêu của họ và chỉ có thể được sử dụng theo cách tôn trọng khả năng duy lý đó.
Điều này cũng có nghĩa là con người không thể được sử dụng theo bất kỳ cách nào
mà không có sự đồng thuận của họ.
Các quyền cá
nhân mà con người sở hữu rút cuộc là những sự giới về mặt đạo đức đối với những
gì có thể được thực hiện đối với họ. Điều kiện duy nhất mà có thể cho phép cho
sự vi phạm đối với những sự giới hạn như vậy chỉ nếu đây là cách duy nhất để
"tránh một thảm họa kinh khủng về mặt đạo đức”. Ngoại trừ một hoàn cảnh cấp bách như vậy, điều
này có nghĩa rằng các quyền của cá nhân không được mang ra"giao dịch '
ngay cả khi điều này có lợi ích cho toàn xã hội. Nhưng tại sao các quyền cá
nhân đối với bản thân và tài sản không thể bị vi phạm quá quan trọng như vậy lại
có thể được giải thích thêm bởi ý tưởng cho rằng cá nhân cần không gian để làm
cho cuộc sống của họ có ý nghĩa: "Tôi [Nozick] phỏng đoán rằng câu trả lời
[cho câu hỏi về điều gì làm cơ sở cho các quyền] được kết nối với một ý niệm
khó nắm bắt và khó hiểu: ý nghĩa của cuộc sống". Nozick muốn nói rằng khả
năng của một người trong việc định hướng cuộc sống của mình phù hợp với một số
kế hoạch của cuộc sống là cách một mang lại ý nghĩa cho cuộc sống của anh ta.
Điều này cung cấp một quan điểm khác mà từ đó chúng ta có thể hiểu tại sao cuộc
sống của con người là giá trị độc nhất. Chỉ các tồn tại với khả năng duy lý để
định hình cuộc sống của mình mới có thể theo đuổi một cuộc sống có ý nghĩa.
c. Luận điểm tự sở hữu
Nozick cố gắng
để chứng minh về mặt trực giác rằng chỉ có sự trao đổi trên thị trường tự do mới
tôn trọng con người như là những người bình đẳng. Để làm điều này Nozick phát
triển "lý thuyết công bằng dựa trên quyền". Để rõ ràng, chúng ta phải
bắt đầu với điều có thể được gọi là luận điểm tự sở hữu của ông. Luận điểm tự sở
hữu của Nozick về cơ bản như thế này. 1) Mọi người sở hữu chính họ. Điều này dựa
trên trực giác mà Nozick cung cấp ở trên. 2) Thế giới và các đối tượng của nó
ban đầu không được sở hữu. 3) Ta có thể có được một quyền tuyệt đối đối với một
phần không cân xứng (cho mọi người) về thế giới nếu điều này không làm khốn khó
thêm điều kiện vật chất của người khác. Hơn nữa, vì Nozick nghĩ mỗi rằng mỗi
người sở hữu chính mình, nên mỗi người cũng sẽ sở hữu tài năng của mình. Ông lập
luận rằng điều này cũng được chuyển thành sự sở hữu các sản phẩm do tài năng của
mình tạo ra. Thực thể sở hữu và thực thể được sở hữu là cùng một, một con người.
Với điều này, Nozick hiểu cá nhân có các quyền sở hữu tuyệt đối đối với chính
mình, và một lần nữa, quyền sở hữu tuyệt đối đối với các nguồn lực mà họ có được.
4) Đó là tương đối dễ dàng để đạt được quyền sở hữu đối với một lượng không cân
xứng (với người khác) của thế giới. 5) Vì vậy, một khi sở hữu tư nhân là thích
đáng, thì một thị trường tự do về hàng hóa và nguồn lực được yêu cầu về mặt đạo
đức.
(hết phần 1)
Nguồn:
http://www.iep.utm.edu/noz-poli/
