Nền dân chủ Mỹ đang suy tàn, và cuộc bầu cử này không đủ để sửa chữa nó

Nền tảng của hệ thống chính trị của chúng ta đã bị tan vỡ. Và để sửa chữa nó sẽ cần nhiều hơn việc bỏ lá phiếu của chúng ta.
Daron Acemoglu
Minh Minh dịch
Sự thịnh vượng và ổn định của Hoa Kỳ trong hai thế kỷ qua đã được xây dựng trên danh tiếng vô song về các thiết chế toàn diện của nó. Hoa Kỳ có các bộ luật vốn bảo vệ sở hữu tư nhân, khuyến khích sự đổi mới, và tạo thuận lợi cho sự vận động của thị trường trong khi ngăn chặn không cho nó bị độc quyền bởi một số ít người. Nó có một hệ thống chính trị giúp ngăn chặn sự thống trị của một nhóm người lên phần còn lại của xã hội, cho phép người dân cất lên tiếng nói về việc họ nên được cai trị như thế nào, và cho phép hầu hết người Mỹ tiếp cận với giáo dục cũng như chia sẻ quá trình tạo ra của cải. Các thiết chế này không vận hành chỉ vì chúng được viết trên giấy tấm giấy da. Hiến Pháp, Tuyên ngôn Nhân quyền, và tất cả những sự bảo vệ đối với tự do tôn giáo, ngôn luận, và hội họp và những thứ khác bắt nguồn từ chúng chỉ có một ý  nghĩa nào đó bởi tất chúng ta đều đồng thuận tôn trọng chúng. Tòa án tối cao là một cơ quan đầy quyền lực chỉ bởi chúng ta đã phát triển các chuẩn mực chính trị khiến cho các tổng thống hầu như không thể vứt bỏ ý kiến của nó sang một bên khi họ muốn, như những người đứng đầu chính phủ của nhiều quốc gia khác vẫn thường làm.
Read More...

Tự do ngôn luận

Phan Thành Đạt
Je désapprouve ce que vous dites mais je défendrai jusqu’à la mort votre droit de le dire.
(Tôi không tán thành những gì anh nói, nhưng tôi sẽ bảo vệ đến cùng quyền được nói của anh).
Read More...

Tự do ngôn luận và đức tin tôn giáo

Phan Thành Đạt
Tự do ngôn luận và tự do về tư tưởng là những quyền con người cơ bản được Hiến pháp, Tuyên ngôn về quyền con người năm 1948 và Công ước châu Âu về quyền con người năm 1950 bảo vệ. Nhà luật học Jean Rivero phân chia quyền con người thành ba loại: Quyền tự nhiên, quyền tham gia vào các hoạt động chính trị xã hội, quyền được hưởng từ các chính sách của Nhà nước nhằm chăm lo cho con người. Quyền con người thuộc thế hệ thứ nhất là những quyền tự nhiên nếu thiếu chúng, tự do, hạnh phúc của con người sẽ không được đảm bảo. Quyền được sống, tự do đi lại, tự do ngôn luận, tự do tôn giáo là các quyền cơ bản thuộc thế hệ thứ nhất.
Read More...

MYANMAR Giải phẫu một chuyển đổi chính trị

Priscilla Clapp
United States Institute of Peace
Nguyễn Quang A dịch
Tóm tắt
· Kể từ cuối Chiến tranh Lạnh, nhiều nước đã thử chuyển đổi từ các chính thể độc đoán sang các nền dân chủ, với những kết quả khác nhau. Sự chuyển đổi chính trị bắt đầu ở Myanmar với các cuộc bầu cử 2010 đã được trù tính, bởi vì ban lãnh đạo đã chuyển từ từ theo hướng dân chủ hóa trong khi vẫn giữ nhiều cấu trúc độc đoán của chính thể trước trong thời gian chuyển đổi.
Read More...

Bài học chuyển đổi dân chủ thành công: Thỏa hiệp và quốc gia cho tất cả các đảng phái

Abraham F. Lowenthal & Sergio Bitar
Thạch Lam Trần dịch
5 năm trước đây, các cuộc biểu tình(1) càn quét chế độ chuyên quyền Ai Cập Hosni Mubarak(2). Hầu hết các nhà quan sát trong và ngoài nước tin rằng Ai Cập đang trên con đường dẫn đến dân chủ, thậm chí còn tuyên bố rằng dân chủ đã đến. Nhưng thực tế, cuộc bầu cử đưa Mohamed Morsi lên nắm quyền Tổng thống với Đảng Tự do và Công lý (Anh em Hồi giáo) khiến nền chính trị Ai Cập đã sớm bị phân cực và chìm đắm trong bạo lực, lý do nằm ở tổ chức này đã không  thương lượng, thoả hiệp và tôn trọng sự đa nguyên.
Read More...

Cuộc khủng hoảng của các nền dân chủ Phương Tây

Wolfgang Hirn
Phan Ba dịch

“Từ khi thiên niên kỷ mới bắt đầu, có một sự hoài nghi ngày càng tăng lan rộng ra trong khoa học, xuất bản và chính trị: người ta hầu như không còn chờ đợi thành công nào của dân chủ hóa nữa”, Wolfgang Merkel, giám đốc Trung tâm Khoa học về Nghiên cứu Xã hội ở Berlin nói một cách hơi cam chịu.
Read More...

Không nên coi thường dân túy mị dân

Phạm Phú Khải
(từ Úc Châu)
Trump thắng! Phong trào dân túy tại Mỹ đã đánh bại thành phần ưu tú quyền lực và các thành trì kiên cố đã chi phối và ảnh hưởng quyền lực tại Hoa Thịnh Đốn bấy lâu nay.
Read More...

Trump, dân túy hay mị dân?

Phạm Phú Khải 
(từ Úc Châu)
Chỉ còn vài ngày nữa người dân Mỹ sẽ quyết định ai sẽ là vị tổng thống thứ 45 của mình.
Theo đa số các cuộc thăm dò ý kiến thì bà Hillary Clinton dẫn điểm. Tuy nhiên, sự kiện giám đốc FBI James Comey tuyên bố mở lại điều tra vụ sử dụng email khi bà Clinton còn làm Ngoại Trưởng Hoa Kỳ vào ngày 28 tháng 10 có khả năng thay đổi tình thế vào giờ phút cuối. Và thật sự là đang có ảnh hưởng tiêu cực như vậy lên tiến trình tranh cử của bà.
Read More...

Giải mã ma lực của chính trị gia dân túy

Điều hấp dẫn các nhà dân túy là họ giúp những người bị gạt ra bên lề nói lên tiếng nói của mình.
Có lẽ, điều duy nhất đáng ngạc nhiên về phản ứng dân túy, điều đã áp đảo nền chính trị của nhiều nền dân chủ lâu đời, là nó đã xảy đến quá chậm. Thậm chí từ hai thập niên trước, khá dễ để dự đoán rằng sự miễn cưỡng của các chính trị gia dòng chính trong việc đề xuất giải pháp cho sự bất ổn và bất bình đẳng trong kỷ nguyên siêu toàn cầu hóa sẽ tạo nên một không gian chính trị cho các nhà đại dân túy với các giải pháp dễ dãi. Trước đây, đó là Ross Perot và Patrick Buchaman; ngày nay đó là Donald Trump, Marine Le Pen và nhiều nhân vật khác.
Read More...

Chủ nghĩa dân túy, quá khứ và hiện tại

Shlomo Ben-Ami,
Phạm Nguyên Trường chuyển ngữ
Dường như, hiện nay, gần như không có chế độ dân chủ phương Tây nào được miễn dịch với chủ nghĩa dân túy cánh hữu. Trong khi thuật hùng biện của những người dân túy dường như đã đạt tới đỉnh điểm, với những hậu quả sâu rộng - đáng chú ý nhất là cuộc bỏ phiếu ở Vương quốc Anh về việc ra khỏi Liên minh châu Âu - thực tế là khuynh hướng cho rằng người bản địa ưu việt hơn người nhập cư, mà chủ nghĩa dân túy là người đại diện đã làm điêu đứng nền chính trị dân chủ từ khá lâu rồi.
Read More...

Chính trị Anh – Mỹ: Sự lên ngôi của xu hướng cực tả và cực bảo thủ

Tác giả: Hoàng Anh Tuấn
Cuộc bầu cử lãnh tụ Công Đảng tại Anh vừa qua và cuộc chạy đua tranh vé đề cử của 2 Đảng Dân chủ và Cộng hòa cho cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm tới hiện đang thực sự làm rung chuyển tận gốc rễ nền tảng chính trị hai nước này. Việc phân tích kỹ các nhân vật này cùng cương lĩnh tranh cử của họ cho thấy có nhiều điểm khá thú vị.
Read More...

Chủ nghĩa dân túy ở Mỹ

Lược dịch: Trần Tịnh | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Thomas E. Watson – một nhà dân túy ở tiểu bang Georgia – viết vào năm 1910 rằng:
Những phế phẩm của tạo hóa đã và đang đổ lên đầu chúng ta. Nhiều thành phố lớn của nước Mỹ chẳng còn Mỹ nữa. Bọn nguy hiểm và nhũng lạm của Cựu Thế giới đang xâm lấn chúng ta, đe dọa chúng ta, gây bệnh cho chúng ta. Ở đâu ra cái bọn mọi rợ đó vậy? Chính những ông chủ xưởng của đất nước này chứ ai, họ muốn có sức lao động rẻ cho nên mang chúng đến đây. Họ đem chúng đến đây với sự vô tâm, chẳng hề nghĩ là chúng nó sẽ phá hoại tương lai của chúng ta như thế nào.
Read More...

Cuộc cách mạng sắp tới của Pháp?

Trần Ngọc Cư dịch từ Foreign Affairs, tháng 11- tháng 12/2016

Dẫn nhập của dịch giả:
Con lắc chính trị thế giới đã chuyển động đủ chu kỳ của nó: sau khi để lại đằng sau các cuộc xung đột ý thức hệ và Chiến tranh lạnh của Thế kỷ 20, con lắc đang tăng tốc trên đường trở về với chủ nghĩa dân tộc (nationalism), rõ nét nhất là kể từ sau khi chủ nghĩa cộng sản bị tiêu vong tại Liên Xô và Đông Âu. Một trong các thuộc tính nổi bật của các phong trào dân túy (the populist movement) đang tràn lan tại phương Tây, kể cả Mỹ, là chủ nghĩa dân tộc, một khái niệm có gốc rễ từ Hoà ước Westphalia (1648), một hiệp định đưa ra các nguyên tắc củng cố khái niệm Nhà nước có chủ quyền (the sovereign state), không can thiệp vào nội bộ của nhau, dù là giữa nước lớn và nước nhỏ. Khi ảnh hưởng của châu Âu tràn ngập thế giới, kể cả thông qua chủ nghĩa thực dân và đế quốc, những nguyên tắc Westphalia này đã trở thành chủ chốt cho luật pháp quốc tế và cho trật tự thế giới hiện nay. Mỉa mai là, giới trí thức bản địa tại các thuộc địa Á-Phi của các đế quốc châu Âu, trong đó có Việt Nam, cũng học được một đôi điều từ khái niệm Nhà nước có chủ quyền nói trên để phát động các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc tiếp theo sau Thế chiến II.
Read More...

Sự thất bại của chế độ dân chủ ở Anh

Kenneth Rogoff
Phạm Nguyên trường dịch
Tình trạng điên rồ thực sự của cuộc trưng cầu dân ý về việc Vương quốc Anh rời khỏi Liên minh châu Âu không phải là các nhà lãnh đạo Anh dám yêu cầu người dân cân nhắc những lợi ích của việc tiếp tục là thành viên trước những những áp lực do người nhập cư gây ra trong lúc này. Mà là giới hạn để đi ra thấp đến mức vô lý: chỉ cần đa số đơn giản là được. Với tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu là 70%, có nghĩa là chiến dịch đòi ra khỏi EU giành chiến thắng khi chỉ có 36% cử tri đủ điều kiện ủng hộ.
Read More...

Plato – cha đẻ của nhà nước không tưởng toàn trị

Richard M. Ebeling
Phạm Nguyên Trường dịch
Đối với Plato (428 TCN - 348 TCN), con người không thể tự cấp tự túc; việc họ không thể thỏa mãn được tất cả các nhu cầu của mình bằng lao động của chính mình, là nguồn gốc của xã hội. Mỗi người có những phẩm chất cố hữu nào đó, chúng làm cho người đó làm một số việc thành thạo hơn những việc khác. Bằng cách và thông qua chuyên môn hóa công việc, các thành viên của cộng đồng có thể cải thiện điều kiện vật chất của mình bằng cách làm ra những món hàng mà họ có kĩ năng cao nhất, rồi đem đổi chúng lấy những thứ khác mà họ cần, tức là những thứ mà những người khác sản xuất với kĩ năng cao nhất và đem ra trao đổi.
Read More...

Chủ nghĩa dân túy không phải là chủ nghĩa phát xít nhưng có thể là một báo hiệu ban đầu

SHERI BERMAN
Trần Ngọc Cư dịch 
“Các nhà chính trị cực đoan cánh hữu hiện nay vì thế đáng được gọi là dân túy [populist] chứ không phải phát xít, vì họ rêu rao là họ đang nói lên tiếng nói của người dân bình thường, nam cũng như nữ, chống lại giới quyền lực chóp bu thối nát, xuống cấp, và xa rời quần chúng cũng như chống lại các định chế hiện hành. Nói cách khác, họ chắc chắn phản lại xu thế tự do-bình đẳng [antiliberal], nhưng họ không phản dân chủ [antidemocratic]. Sự phân biệt này có ý nghĩa không nhỏ. Nếu các nhà lãnh đạo dân túy lên nắm chính quyền -- thậm chí trong đó có các phần tử dân tộc chủ nghĩa -- sự tồn tại liên tục của thể chế dân chủ sẽ cho phép xã hội lựa chọn một sự làm lại từ đầu [a do-over] bằng cách sau đó sẽ bỏ phiểu tống cổ họ ra khỏi chính quyền. Thật vậy, đây có lẽ là ưu điểm lớn nhất của thể chế dân chủ: nó cho phép các nước hồi phục từ các sai lầm của mình.“ – Sheri Bergan
Read More...

Địa chính trị của chủ nghĩa dân túy

Danny Quah và Kishore Mahbubani
Phạm Nguyên Trường dịch
Câu hỏi lớn trong các nước châu Á hiện nay là có thể rút ra được bài học gì từ chiến thắng của Donald Trump trong cuộc bầu cử tổng thống Mĩ và từ cuộc trưng cầu dân ý về việc ra khỏi đi hay ở lại EU của Vương quốc Anh, trong đó cử tri Anh chọn phương án ra khỏi Liên minh châu Âu (Brexit). Đáng tiếc là người ta đã không tập trung chú ý vào chỗ cần phải chú ý: Sự thay đổi của địa chính trị.
Read More...

Chủ nghĩa dân túy và phe nhà giàu mới nổi

Biên dịch: Trần Văn Thắng | Hiệu đính: Nguyễn Huy Hoàng
Gần đây tôi tham gia một chuyến tham quan Cung điện Quốc hội ở Bucharest, một công trình khổng lồ tốn kém được xây dựng vào những năm 1980 theo lệnh của nhà độc tài người Rumani quá cố Nicolae Ceauşescu, người đã bị hành quyết trước khi có thể nhìn thấy nó được hoàn thành. Các số liệu thống kê mà hướng dẫn viên của chúng tôi kể lại thật đáng kinh ngạc: dinh thự lớn thứ ba trên thế giới, 20.500 mét vuông trải thảm, một triệu mét khối đá cẩm thạch, 3.500 tấn pha lê. Các cầu thang bằng đá cẩm thạch khổng lồ đã phải xây dựng nhiều lần cho phù hợp chính xác với bước chân của nhà độc tài, một người đàn ông nhỏ bé.
Read More...

Những khoảng tối dân chủ ở châu Á

Tác giả: Shashi Tharoor | Biên dịch: Nguyễn Phương Tú
Nền dân chủ ở châu Á gần đây đã tỏ ra dày dặn hơn nhiều người từng mong đợi, với các cuộc bầu cử công bằng và tự do đã cho phép những xã hội lớn và chia rẽ như Ấn Độ và Indonesia xoay xở vượt qua những cuộc chuyển giao chính trị quan trọng. Nhưng một số nền dân chủ châu Á – điển hình là Thái Lan và Pakistan – lại dường như đang đi lạc hướng.
Read More...

SPIEGEL ONLINE phỏng vấn Thomas Piketty: Chủ NghĩaTư Bản Đi Về Đâu Trong Thế Kỷ XXI?

Đỗ Kim Thêm dịch
Thomas Piketty, Giáo sư tại École d´Économie de Paris, là chuyên gia nổi danh quốc tế trong lĩnh vực nghiên cứu về phân phối lợi tức và tài sản. Với tác phẩm Capital of the Twent- First Century, ông cảnh báo về tình trạng bất công trầm trọng giữa hai giới nghèo và giàu đang ngày càng lan rộng tại các nước phương Tây và đề nghị về một thoả ước toàn cầu để đánh thuế giới tư nhân giàu có. Nguyên tác Pháp ngữ hiện đang bán trên 120.000 bản và bản dịch Anh ngữ bán trên 450.000 bản trên thị trường sách, một hiện tượng hiếm có cho loại sách về tư tường kinh tế. Cuốn sách bán chạy nhất này cũng là đầu đề gây nhiều tranh luận sôi nổi trong giới trí thức tại châu Âu và Hoa Kỳ. Romain Leick, phóng viên của Spiegel (tuần báo Tấm Gương, Đức) tại Paris thực hiện cuộc phỏng vấn này.
Read More...

Tư Bản Trong Thế Kỷ XXI

Đỗ Kim Thêm
Giới thiệu sách: Capital in the Twenty-first Century, by Thomas Piketty, translated by Arthur Goldhammer, Belknap Press/Harvard University Press, 2014, 696 pp, $39.95.
Read More...

Kiến tạo xã hội học tập

Joseph E. Stiglitz<br />
Phạm Nguyên Trường dịch

Công dân ở các nước giàu nhất thế giới cho rằng nền kinh tế của họ ngày nay dựa trên nền tảng là sự đổi mới sáng tạo. Nhưng trong suốt hơn hai thế kỷ vừa qua, đổi mới sáng tạo là một phần của nền kinh tế của thế giới đã phát triển. Thật vậy, trong suốt hàng ngàn năm, trước cuộc Cách mạng Công nghiệp, thu nhập không tăng là bao. Sau đó, thu nhập bình quân đầu người tăng vọt, hết năm này qua năm khác, thỉnh thoảng mới bị gián đoạn bởi tác động của những dao động có tính chu kỳ. Robert Solow, nhà kinh tế học từng đoạt giải Nobel, cách đây 60 năm đã nhận xét rằng thu nhập tăng chủ yếu không phải là do tích lũy vốn mà do tiến bộ công nghệ - do người ta học được cách làm mọi thứ một cách tốt hơn.
Read More...

Thế kỷ của Trung Quốc

Joseph E. Stiglitz<br />
Đỗ Kim Thêm dịch

Quyền lực mềm: Cách đáp ứng hay nhất của Mỹ đối với Trung Quốc là đưa các vấn đề trong nước đi vào nề nếp.
Trung Quốc vừa qua mặt Mỹ trong vai trò như là một nền kinh tế lớn nhất thế giới mà không phô trương ồn ào - dù trên thực tế, chúng ta cần có một số nghi ngờ về vị thế mới này của Trung Quốc -. Đây là một lời kêu gọi cảnh tỉnh, và nên có một tiếng kêu như vậy - nhưng không phải là loại kêu gọi mà hầu hết người Mỹ có thể hình dung.
Read More...

Dân Chủ Trong Thế Kỷ XXI

 Joseph E. Stiglitz | Project Syndicate<br />
Đỗ Kim Thêm dịch
Sự đón nhận tác phẩm mới của Thomas Piketty Tư Bản Trong Thế Kỷ XXI tại Hoa Kỳ và các nước khác có nền kinh tế tiên tiến chứng tỏ được mối quan ngại ngày càng gia tăng về tình trạng bất công đang lan rộng. Tác phẩm của ông nhấn mạnh đặc biệt đến các chứng cớ, vốn dĩ đã tràn ngập trước đây, liên quan đến việc thu nhập và tích sản quá mức dành cho giới thượng lưu.
Read More...

Tư tưởng của Weber về quan hệ giữa tôn giáo và phát triển

Biên dịch: Phạm Hồng Anh
Lời mở đầu
Max Weber là một trong ba nhà triết học có khả năng giải thích cho chúng ta một cách cặn kẽ nhất về hệ thống kinh tế đặc thù có tên gọi Chủ nghĩa tư bản (Karl Marx và Adam Smith là hai người còn lại).
Read More...

Đạo đức Tin lành và tinh thần chủ nghĩa tư bản của Max Weber

Tác giả: Trần Hữu Quang – Bùi Văn Nam Sơn
Max Weber (tên đầy đủ là Maximilian Carl Emil Weber) (1864-1920), nhà xã hội học người Đức, là một trong số ít tác giả có tầm ảnh hưởng lớn lao trong ngành xã hội học, và được xem là một trong những ông tổ của ngành khoa học xã hội này, bên cạnh những tác giả tên tuổi như Karl Marx, Emile Durkheim, Vilfredo Pareto, George Simmel… Một số luận điểm và công trình nghiên cứu của ông đã và vẫn còn tiếp tục là đề tài gây tranh luận trong giới học thuật, kể cả về phía những người ngưỡng mộ lẫn về phía những kẻ phê phán. Kể từ khi có bản dịch đầu tiên sang tiếng Nga cho tới những bản dịch sang tiếng Nhật sau này, các công trình của ông đã không ngừng gây ảnh hưởng lớn lao tới các bước phát triển của ngành xã hội học ở hầu như tất cả các nước trên thế giới.
Read More...

Nghĩ về tương lai của Chủ Nghĩa Tư Bản Mỹ

Francis Fukuyama
Tqvn2004 chuyển ngữ
Tiến sĩ Francis Fukuyama là một triết gia người Mỹ, đồng thời là một nhà nghiên cứu kinh tế chính trị và nhà văn. Ông nổi tiếng với cuốn sách "Điểm Tận của Lịch Sử và Người Cuối Cùng" (1992), trong đó ông lập luận lịch sử của con người đã đến "điểm tận cùng", tức là thế chế dân chủ phóng khoáng kiểu phương Tây chính là hình thức chính phủ tối hậu của loài người.
Read More...

Cuộc nổi dậy của cánh tả ở đâu rồi?

Phan Ba dịch từ Der Spiegel
Nhà chính trị học người Mỹ Francis Fukuyama, trước đây là nhà tư tưởng dẫn đầu của những người Tân Bảo thủ, tin rằng những thái quá của Chủ nghĩa Tư bản và toàn cầu hóa sẽ gây nguy hại cho nền dân chủ Phương Tây
Read More...

Francis Fukuyama - Vấn nạn 'Bạo vương' của Trung Quốc

Francis Fukuyama
LV chuyển ngữ
Trong hơn 2000 năm qua, hệ thống chính trị của Trung Quốc được xây trên một nền tảng trung ương quan liêu tinh vi, để trị vì một xã hội to lớn bằng những phương pháp từ trên xuống. Cái mà Trung Quốc chưa hề xây dựng là một chế độ pháp trị, tức là một cơ quan pháp lý độc lập để giới hạn sự tuỳ tiện của chính quyền, hoặc trách nhiệm dân chủ. Cái mà người Trung Quốc dùng để thay thế cho việc giám sát quyền lực là một hệ thống quan lại được giới hạn bởi luật lệ và phong tục, khiến những hành xử của nó dễ đoán trước được, cùng với một hệ thống đạo đức Khổng giáo chuyên dạy dỗ giới lãnh đạo nên nghĩ đến quyền lợi của công chúng hơn là việc khuyếch trương quyền lực cho bản thân. Vì thế cốt lõi của hệ thống này cũng giống như hệ thống chính quyền đang vận hành hiện tại, trong đó Đảng Cộng sản Trung Quốc đang đóng vai Hoàng đế.
Read More...

Frankfurter Allgemeine Zeitung phỏng vấn Francis Fukuyama: Khi Lịch Sử Kết Thúc

Đỗ Kim Thêm dịch
Vào năm 1989 Francis Fukuyama đã giải thích là nền kinh tế thị trường thắng cuộc trong hệ thống. Ông lý giải như thế nào về những gì đang xảy diễn tại Liên Xô, Trung Quốc và Irak hiện nay. Sau đây là cuộc phỏng vấn.
Read More...

Chính trị Mỹ: suy tàn hay đổi mới?

Francis Fukuyama
Trần Ngọc Cư dịch
Ý nghĩa cuộc Bầu cử Tổng thống 2016
“Ý nghĩa đích thực của cuộc tuyển cử này là sau nhiều thập niên, thể chế dân chủ Mỹ rốt cuộc đang đáp ứng trước tình trạng bất bình đẳng và bế tắc kinh tế ngày một nghiêm trọng mà đại bộ phận dân chúng đang trải qua. Vấn đề giai cấp xã hội đang trở về vị trí trung tâm của chính trị Mỹ, bất chấp các phân hóa khác – như chủng tộc, sắc dân thiểu số, giới tính, khuynh hướng tính dục, địa lý – vốn khống chế chương trình nghị sự trong các cuộc bầu cử gần đây.”
– Francis Fukuyama

Read More...

Trump và sự suy tàn của chính trị Mỹ sau cuộc bầu cử 2016

Trần Ngọc Cư dịch
Chiến thắng đầy ấn tượng của Donald Trump giáng vào Hillary Clinton ngày 8 tháng Mười Một trong một ý nghĩa quan trọng cho thấy rằng nền dân chủ Mỹ vẫn còn có hiệu quả. Trump đã thành công rực rỡ trong việc huy động một khối cử tri bị lãng quên và thiếu người đại diện, đó là tầng lớp lao động da trắng, và đẩy chương trị nghị sự của họ lên ưu tiên hàng đầu của nước Mỹ.
Read More...

Về cuốn "Tại sao có quốc gia thất bại" của Acemoglu và Robinson

Francis Fukuyama
Tqvn2004 chuyển ngữ
Daron Acemoglu và James Robinson vừa mới xuất bản cuốn "Tại sao có quốc gia thất bại?", một cuốn sách dày về lý thuyết phát triển mà chắc chắn sẽ rất được chú ý. Xu hướng mới nhất trong nghiên cứu về phát triển là tiến hành những thí nghiệm ngẫu nghiên có kiểm soát về hàng loạt các câu hỏi vi mô, ví dụ như liệu áp dụng hình thức cùng thanh toán [1] cho màn chống muỗi có khiến người dân sử dụng chúng nhiều lên không? Liệu những nghiên cứu như thế cuối cùng có cộng dồn lại, tạo ra một hiểu biết về phát triển, hay không là một câu hỏi lớn. Ngược lại, Acemoglu và Robinson đã quyết tâm tập trung vào những câu hỏi vĩ mô rộng lớn nhất: các thể chế đương đại hình thành từ các thể chế thời thuộc địa như thế nào, và tại sao khu vực giàu có nhất của thế giới 1500 năm trước lại là khu vực nghèo khó nhất hiện nay, hoặc làm thế nào để thuyết phục thành phần tinh túy giàu có tái phân bổ của cải của họ cho xã hội. Trong cuốn "Tại sao có quốc gia thất bại", Acemoglu và Robinson đã nhắc lại và phân tích rộng hơn những bài báo trước kia của họ như “The Colonial Origin of Institutions” và “Reversal of Fortune,” nhưng trái với các nghiên cứu học thuật đó, cuốn sách mới không bàn về hồi quy hay lý thuyết trò chơi, mà được viết bằng thứ tiếng Anh dễ hiểu cho quảng đại quần chúng.
Read More...

Điểm sách: Nguồn gốc trật tự chính trị của Francis Fukuyama

DAVID RUNCIMAN
 Phạm Nguyên Trường dịch
Cái gì tạo ra một xã hội có trật tự và sống động – Francis Fukuyama có đưa ra được câu trả lời?
Nguồn gốc trật tự chính trị (Tên sách gốc: The Origins of Political Order) được xuất bản vào năm 2011 của nhà kinh tế chính trị học Francis Fukuyama về câu hỏi điều gì làm nên sự ổn định “ổn định”. Trong tác phẩm này, ông dùng phương pháp so sánh lịch sử thực chứng để tìm ra những yếu tố làm nên sự ổn định của một hệ thống chính trị. Với tác phẩm Sự cáo chung của lịch sử (The End of History),ông trở thành tiếng một cách bất đắc dĩ là người lạc quan về chính trị – tức là người tin rằng mọi thứ sẽ tiến về phía dân chủ, nếu chúng ta để cho lịch sử tự diễn ra theo ý mình. Trên thực tế, Fukuyama là một nhà tư tưởng bi quan hơn bạn nghĩ, ông luôn luôn đề phòng những sự kiện sai lầm có thể xảy ra. The End of History, được xuất bản năm 1992, là một cuốn sách làm người ta thất vọng (thất vọng hơn bài báo ban đầu, làm nền tảng cho nó, được xuất bản năm 1989). Nó bị lu mờ bởi ảnh hưởng của một trong những người thầy của Fukuyama, một nhà triết học bảo thủ ở Chicago, tên là Allan Bloom. Bloom cho rằng xã hội Mỹ đang chìm vào đại dương của chủ nghĩa tương đối về trí tuệ và văn hóa đại chúng, còn Fukuyama thì lo rằng chiến thắng của chế độ dân chủ sau năm 1989 còn bị những thứ đó đe dọa nhiều hơn nữa. Không còn những trận chiến lớn về tư tưởng thì chính trị sẽ trở thành những sự kiện vô nghĩa, lặp đi lặp lại.
Read More...

Nước Mỹ trong cơn suy thoái chính trị (P5/5)

Biên dịch: Lương Khánh Ninh
Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Việc phân quyền của Quốc hội
Nền dân chủ phủ quyết mới là một nửa câu chuyện của hệ thống chính trị Hoa Kỳ. Trên những phương diện khác, Quốc hội trao quyền lực lớn cho nhánh hành pháp, cho phép nhánh hành pháp hoạt động nhanh gọn và đôi khi rất thiếu trách nhiệm giải trình. Những cơ quan được trao quyền như vậy bao gồm Cục Dự trữ Liên bang, các cơ quan tình báo, quân đội và một loạt các ủy ban bán độc lập cũng như những cơ quan lập pháp; những cơ quan này cùng nhau tạo nên một quốc gia có bộ máy hành chính khổng lồ xuất hiện trong Kỷ nguyên Tiến bộ và thời kỳ Chính sách Kinh tế Mới.
Read More...

Nước Mỹ trong cơn suy thoái chính trị (P4/5)

Biên dịch: Lương Khánh Ninh
Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Sự trỗi dậy của nền dân chủ phủ quyết (vetocracy)
Hiến pháp Hoa Kỳ bảo vệ quyền tự do cá nhân thông qua hệ thống “cân bằng và kiểm soát” phức tạp được các nhà lập quốc thiết kế một cách có chủ đích để kiềm chế quyền lực nhà nước. Chính phủ Hoa Kỳ xuất hiện trong bối cảnh một cuộc cách mạng chống lại chính quyền quân chủ Anh quốc và thậm chí đã lôi kéo được số người chống đối nhà vua nhiều hơn cả trong cuộc Nội chiến Anh. Sự nghi ngờ sâu sắc chính quyền và sự tin cậy những hoạt động tự phát của những cá nhân riêng rẽ đã trở thành nét đặc trưng của nền chính trị Mỹ kể từ đó.
Read More...

Nước Mỹ trong cơn suy thoái chính trị (P3/5)

Biên dịch: Lương Khánh Ninh
Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Tự do và đặc quyền đặc lợi 
Trừ các trường hợp ngoại lệ của một vài vị đại sứ và các lãnh đạo chủ chốt trong bộ máy chính quyền, các đảng phái ở Mỹ không còn làm công việc phân phối các vị trí trong chính quyền cho những người trung thành chính trị với họ. Nhưng việc đổi quyền lực chính trị lấy tiền bạc đã xuất hiện một cách ngấm ngầm dưới hình thức hoàn toàn hợp pháp và khó xóa bỏ hơn rất nhiều. Tội danh hối lộ trái phép được định nghĩa hạn hẹp trong luật pháp Mỹ là một giao dịch mà trong đó một chính trị gia và một bên tư nhân lộ liễu nhất trí thực hiện một trao đổi có đi có lại nào đó. Điều không được pháp luật tính đến là cái được các nhà sinh học gọi là “lòng tốt có đi có lại” (reciprocal altruism), hay cái mà một nhà nhân học có thể gọi là hành vi trao đổi quà tặng. Trong mối quan hệ “lòng tốt có đi có lại”, một người trao cho một người khác một lợi ích nào đó mà không kỳ vọng lộ liễu là sẽ nhận được một ân huệ đáp trả từ bên kia.
Read More...

Nước Mỹ trong cơn suy thoái chính trị (P2/5)

Biên dịch: Lương Khánh Ninh
Biên tập: Lê Hồng Hiệp

Một quốc gia của tòa án và đảng phái
Nền dân chủ tự do hiện đại có ba nhánh của chính quyền – hành pháp, tư pháp và lập pháp – tương ứng với ba nhóm thể chế chính trị cơ bản: nhà nước, pháp quyền và nền dân trị. Nhánh hành pháp sử dụng quyền lực để thực thi luật pháp và triển khai chính sách; nhánh tư pháp và nhánh lập pháp kiềm chế quyền lực và hướng quyền lực vào mục đích công. Xét về thứ tự ưu tiên đối với các thể chế, với truyền thống lâu đời không tin tưởng vào quyền lực của chính phủ, Hoa Kỳ luôn luôn đề cao vai trò của hai nhánh tư pháp và lập pháp – các định chế kiểm soát quyền lực của chính phủ. Nhà chính trị học Stephen Skowronek đã mô tả nền chính trị Hoa Kỳ trong suốt thế kỷ 19 như một “quốc gia của toà án và đảng phái”, nơi mà những chức năng của chính phủ được thực hiện bởi các thẩm phán và chính trị gia dân cử, trong khi ở châu Âu những chức năng này được thực thi bởi cơ quan hành pháp.
Read More...

Nước Mỹ trong cơn suy thoái chính trị (P1/5)

Biên dịch: Lương Khánh Ninh
Biên tập: Lê Hồng Hiệp

Những nguồn gốc lý giải tại sao nền chính trị không hoạt động hiệu quả.
Cục Kiểm lâm Hoa Kỳ, được thành lập trong giai đoạn chuyển giao từ thế kỷ 19 sang thế kỷ 20, đã từng là một điển hình của công cuộc xây dựng nhà nước Hoa Kỳ trong suốt Kỷ nguyên Tiến bộ. Trước khi Đạo luật Pendleton được thông qua vào năm 1883, các chức vụ trong chính quyền được phân bổ bởi các đảng phái chính trị dựa trên cơ sở mối quan hệ quen biết. Trái lại, Cục Kiểm lâm Hoa Kỳ là một mô hình cơ quan hành chính thử nghiệm mới dựa trên cơ sở những đóng góp công trạng. Nhân viên của Cục là những nhà nông học và cán bộ lâm nghiệp có trình độ đại học được tuyển chọn dựa vào năng lực và kỹ năng chuyên môn; và dưới sự dẫn dắt của người lãnh đạo đầu tiên, cục trưởng Gifford Pinchot, cơ quan này đã thành công trong việc đấu tranh để đảm bảo tính tự chủ cũng như thoát khỏi sự can thiệp thường xuyên của Quốc hội.
Read More...

Mỹ chống lại thế giới? Trump và trật tự toàn cầu mới

Biên dịch: Nguyễn Huy Hoàng  
Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Chiến thắng đầy bất ngờ trong cuộc bầu cử vừa qua của Donald Trump trước Hillary Clinton đánh dấu một bước ngoặt không chỉ với nền chính trị Mỹ, mà còn với toàn bộ trật tự thế giới. Chúng ta có vẻ sắp bước vào một kỷ nguyên mới của chủ nghĩa dân tộc dân túy, trong đó trật tự tự do vốn chiếm thế áp đảo được xây dựng từ những năm 1950 sẽ bị tấn công bởi những nhóm đa số dân chủ giận dữ và mạnh mẽ. Nguy cơ rơi vào một thế giới của các loại chủ nghĩa dân tộc đều giận dữ và cạnh tranh lẫn nhau là rất lớn, và nếu xảy ra thì điều này sẽ đánh dấu một thời điểm quan trọng tương tự sự sụp đổ của Bức tường Berlin năm 1989.
Read More...

Thay đổi chế độ bằng cách thay đổi xã hội

Lưu Hiểu Ba
Biên dịch & Hiệu đính: Lý Song Anh

Chúng ta mới có hơn hai mươi năm cải cách, nhưng do sự chiếm đoạt ích kỷ giành quyền lực chính trị của ĐCS và sự rải rác của các lực lượng dân sự, về ngắn hạn tôi không thấy có lực lượng chính trị nào có khả năng thay đổi chế độ, hay bất cứ lực lượng có tư tưởng tự do nào nổi lên từ giới cầm quyền chính thức, một kiểu Gorbachev hoặc Tưởng Kinh Quốc, và cũng không thấy xã hội dân sự có cách nào xây dựng được sức mạnh chính trị đủ để làm đối trọng với chính quyền chính thức. Và như vậy, công cuộc chuyển đổi thành một xã hội hiện đại, tự do của Trung Quốc sẽ phải diễn ra từ từ với nhiều ghập ghềnh trước mặt. Thời gian dài ngắn ra sao có lẽ sẽ vượt xa tất cả những dự đoán bảo thủ nhất.
Read More...

Dân chủ vẫn đứng ở điểm tận cùng của Lịch sử

Biên dịch: Nguyễn Huy Hoàng
Hai mươi lăm năm trước, tôi viết tiểu luận “Sự cáo chung của lịch sử?” cho The National Interest, một tập san nhỏ. Lúc đó là mùa xuân năm 1989, và với những người trong chúng ta bị cuốn vào những cuộc tranh luận chính trị và ý thức hệ lớn về Chiến tranh Lạnh, đó là một thời khắc đáng kinh ngạc. Bài viết ra đời chỉ vài tháng sau sự sụp đổ của Bức tường Berlin, đúng thời gian diễn ra các cuộc biểu tình ủng hộ dân chủ trên quảng trường Thiên An Môn ở Bắc Kinh và giữa một làn sóng chuyển tiếp dân chủ ở Đông Âu, Mỹ Latinh, châu Á, và vùng châu Phi hạ Sahara.
Read More...

Mô hình dân chủ ở Hồng Kông hoạt động như thế nào?

Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Người Hồng Kông sẽ đi bỏ phiếu vào ngày 04/09 để lựa chọn ra những người đại diện của mình trong một thể chế, mà theo tiêu chuẩn của Trung Quốc, là đặc biệt dân chủ: Hội đồng Lập pháp Hồng Kông (Legco). Khi Anh trao trả Hồng Kông lại cho Trung Quốc vào năm 1997, Trung Quốc đã hứa hẹn dành cho lãnh thổ này một mức độ tự trị cao trong vòng 50 năm. Trong thời gian chuẩn bị cho cuộc bầu cử này, cuộc bầu cử đầu tiên kể từ phong trào “Cách mạng Dù” năm 2014, các trang báo địa phương tràn ngập tin về các ứng cử viên mang quan điểm ngờ vực đối với những cam kết [về quyền tự trị] đó, cùng bài vở của một số người muốn đàm phán lại mối quan hệ của Hồng Kông với đại lục. Tuy nhiên có một điều chắc chắn rằng một nhóm các đảng phái được hậu thuẫn bởi chính phủ ở Bắc Kinh sẽ tiếp tục kiểm soát hệ thống chính trị Hồng Kông. Vậy tiến trình dân chủ của lãnh thổ này hoạt động như thế nào?
Read More...

Brexit và mặt trái của dân chủ trực tiếp

Biên dịch: Trương Thái Tiểu Long | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Các cuộc trưng cầu ý dân nên đóng vai trò gì trong một nền dân chủ? Vấn đề này đang trở nên quan trọng hơn bao giờ hết sau kết quả trưng cầu ý dân ở Vương quốc Anh với tỷ lệ 52% quyết định rời khỏi Liên minh Châu Âu so với 48% muốn ở lại – và cũng đột ngột chấm dứt sự nghiệp chính trị của Thủ tướng Anh David Cameron.
Read More...

Tại sao nền dân chủ cần các chuyên gia uy tín?

Biên dịch: Nguyễn Thùy Dương | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Tháng trước, tôi đã viết một bài bình luận về vấn đề tại sao các cử tri ở Anh Quốc ủng hộ việc rời khỏi Liên minh Châu Âu, bất chấp sức mạnh áp đảo của ý kiến chuyên gia cảnh báo về các chi phí kinh tế lớn gây ra bởi Brexit. Tôi đã quan sát thấy rất nhiều cử tri ở Anh và nhiều nơi khác tức giận với các chuyên gia kinh tế. Họ cho rằng các chuyên gia đã không lường trước được khủng hoảng tài chính năm 2008, đặt hiệu quả lên hàng đầu trong việc tư vấn chính sách của họ, và mù quáng cho rằng những người chịu thua thiệt từ các kiến nghị chính sách của họ có thể được đền bù bằng cách này hay cách khác. Tôi cho rằng các nhà chuyên gia nên khiêm tốn và lưu tâm hơn đối với các vấn đề phân phối thu nhập.
Read More...

Chủ nghĩa dân túy trỗi dậy chỉ là vì lý do kinh tế?

Biên dịch: Nguyễn Lương Sỹ | Hiệu đính: Lê Hồng Hiệp
Ở nhiều nền dân chủ phương Tây, năm nay là năm của những cuộc nổi loạn chống lại giới tinh hoa. Sự thành công của chiến dịch Brexit ở Anh, chiến thắng bất ngờ của Donald Trump trong Đảng Cộng hòa ở Mỹ, thắng lợi của các đảng dân túy ở Đức và những nơi khác đã được nhiều người coi là báo hiệu cho sự kết thúc của một kỷ nguyên. Theo nhà bình luận của tờ Financial Times Philip Stephens, “trật tự toàn cầu hiện nay – hệ thống tự do dựa trên các luật lệ được thiết lập năm 1945 và mở rộng sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc – đang ở trong tình trạng căng thẳng chưa từng có. Toàn cầu hóa đang thoái trào.”
Read More...

Vấn đề của khái niệm ‘dân chủ phi tự do’

Biên dịch: Hiếu Minh | Hiệu đính: Lê Hồng Hiệp
Động thái chuyển hướng sang chế độ chuyên chế của Ba Lan đã rung lên hồi chuông báo động cho Liên minh châu Âu và khối NATO. Từ khi lên nắm quyền hồi tháng 10, Đảng Pháp luật và Công lý của Jarosław Kaczyński (PiS) đã tấn công Toà án Hiến pháp Ba Lan, chính trị hoá nhánh tư pháp và bộ máy công chức, đồng thời tấn công vào sự đa nguyên của giới truyền thông.
Read More...

Cái chết của Chủ nghĩa Tự do

Biên dịch: Lê Hoàng Giang
Chủ nghĩa tự do đã chết. Hay ít nhất thì cũng đang bị tròng dây vào cổ. Mặc dù đã đứng trên đỉnh vinh quang từ cách đây một phần tư thế kỉ, khi nền dân chủ tự do dường như đã chiến thắng dứt khoát trước những xứ thiên đường độc tài đẫm máu, song giờ đây chủ nghĩa tự do đang bị tấn công từ cả bên trong lẫn bên ngoài.
Read More...
 
Xem trang web chính thức tại Tinhthankhaiminh.org