Biên dịch: Lê
Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Người Hồng Kông
sẽ đi bỏ phiếu vào ngày 04/09 để lựa chọn ra những người đại diện của mình
trong một thể chế, mà theo tiêu chuẩn của Trung Quốc, là đặc biệt dân chủ: Hội
đồng Lập pháp Hồng Kông (Legco). Khi Anh trao trả Hồng Kông lại cho Trung Quốc
vào năm 1997, Trung Quốc đã hứa hẹn dành cho lãnh thổ này một mức độ tự trị cao
trong vòng 50 năm. Trong thời gian chuẩn bị cho cuộc bầu cử này, cuộc bầu cử đầu
tiên kể từ phong trào “Cách mạng Dù” năm 2014, các trang báo địa phương tràn ngập
tin về các ứng cử viên mang quan điểm ngờ vực đối với những cam kết [về quyền tự
trị] đó, cùng bài vở của một số người muốn đàm phán lại mối quan hệ của Hồng
Kông với đại lục. Tuy nhiên có một điều chắc chắn rằng một nhóm các đảng phái
được hậu thuẫn bởi chính phủ ở Bắc Kinh sẽ tiếp tục kiểm soát hệ thống chính trị
Hồng Kông. Vậy tiến trình dân chủ của lãnh thổ này hoạt động như thế nào?
Trong hơn 30
năm, các đảng chính trị Hồng Kông gần như đã chia thành hai phe. Một bên là những
người ủng hộ dân chủ (“pan-democrat“), với lập luận rằng chỉ có một hệ
thống dân chủ mới có thể bảo vệ được các quyền tự do dân sự mà lãnh thổ này từng
được hưởng dưới thời bảo hộ của người Anh (tuy Anh cũng là đối tượng bị phản đối
bởi rất nhiều các nhà ủng hộ dân chủ trước khi Hồng Kông được trao trả cho
Trung Quốc). Họ chống lại các chính trị gia “thân chính phủ” hoặc “thân Bắc
Kinh”, những người tự coi mình là những đồng minh yêu nước của các chính trị
gia khác tại phần còn lại của Trung Quốc. Những người này có xu hướng nói rằng
các cuộc bầu cử công bằng thì ít quan trọng hơn so với mối quan hệ thuận lợi với
Đảng Cộng sản ở Bắc Kinh.
Vai trò của
Legco là nhằm thảo luận về các đạo luật và ngân sách được đưa ra bởi nhánh hành
pháp của Hồng Kông. Thể chế này ít nhất cũng có một phần dân chủ. Nhưng chỉ có
40/70 ghế của thể chế này được bầu thông qua phổ thông đầu phiếu. 30 ghế còn lại
thuộc về thứ được gọi là “các đơn vị bầu cử chức năng”. Các nhà lập pháp của
chúng được lựa chọn bởi các nhóm đại diện cho các tầng lớp khác nhau về nghề
nghiệp, lợi ích kinh tế và cộng đồng nông thôn.
Trong nhiệm kỳ vừa
kết thúc, các nhà ủng hộ dân chủ giữ 21/40 ghế được lựa chọn thông qua bỏ phiếu
phổ thông. Ngược lại, các ghế trong nhóm chức năng có xu hướng nghiêng về những
người muốn làm vui lòng Đảng Cộng sản: các đảng ủng hộ chính phủ giữ 24/30 ghế.
Việc bố trí các các đơn vị bầu cử chức năng cũng như đối trọng của chúng chống
lại các ghế khác nhằm đảm bảo rằng các đảng ủng hộ Bắc Kinh chiếm đa số trong mỗi
nhiệm kỳ của Legco kể từ khi Hồng Kông được trao trả.
Kể từ các cuộc
biểu tình năm 2014, phong trào được bắt đầu nhằm yêu cầu việc bầu cử dân chủ để
lựa chọn ra Đặc khu trưởng, sự phân biệt giữa hai phái [chính trị] truyền thống
đã trở nên lu mờ. Một phái mới đã nổi lên trong giới dân chủ với việc ủng hộ
quyền tự chủ lớn hơn. Nhiều người trong số các nhà hoạt động trẻ, bao gồm những
nhà lãnh đạo phong trào biểu tình hai năm trước, đã trở thành các chính trị
gia. Được gọi là những người theo “chủ nghĩa địa phương” [hay “chủ nghĩa tự chủ”
-“localist”], thế hệ mới này cảm thấy thất vọng với các nhà dân chủ truyền
thống và tức giận với các nhà cai trị Trung Quốc. Demosisto, một đảng mới thu
hút nhiều chú ý, chủ trương bất tuân dân sự và ủng hộ một cuộc trưng cầu dân ý
để xác định số phận của Hồng Kông sau khi kết thúc thỏa thuận 50 năm. Các đảng
khác, như Đảng Quốc gia Hồng Kông, đã kêu gọi độc lập hoàn toàn.
Việc này gây ra
một mối quan ngại cho Trung Quốc và do đó trở thành một vấn đề đối với những
nhà cai trị Hồng Kông. Mặc dù có lập trường tương đối ôn hòa, Demosisto đã bị từ
chối mở tài khoản ngân hàng, và các tài liệu bầu cử của đảng này đã bị loại bỏ.
Vào tháng 7, Ủy ban các vấn đề bầu cử Hồng Kông đã yêu cầu tất cả các ứng cử
viên tiềm năng của Legco phải tuyên bố rằng Hồng Kông là một phần “không thể
tách rời” của Trung Quốc. Sáu người từ chối tuyên bố, hoặc dường như tuyên bố
không thành thật, đã bị loại.
Nhiều người Hồng
Kông mong muốn rằng lá phiếu của họ sẽ tạo nên một điều gì đó. Ngày càng có nhiều
người sẵn sàng chiến đấu cho điều đó. Một số các đảng mới nói rằng họ đang
giành được phiếu và thậm chí có thể thắng được ghế [trong Legco]. Hai ứng cử viên
theo chủ nghĩa tự chủ bị cấm đang thách thức tính hợp pháp của quyết định loại
trừ họ. Mặc dù có sự khác biệt, các nhà dân chủ và những người theo chủ nghĩa tự
chủ đang lập kế hoạch bắt tay nhau để giành đủ số ghế trong Legco nhằm có thể
giữ quyền phủ quyết các đề xuất của chính phủ. Việc giành đa số phiếu là nằm
ngoài tầm với – do thiết kế của hệ thống – nhưng dù sao thì việc cạnh tranh bầu
cử vẫn là có thật.
Nguồn:http://nghiencuuquocte.org/2016/09/12/mo-hinh-dan-chu-o-hong-kong-hoat-dong-nhu-nao/
