Cao Huy Thuần
 |
|
Nhà nước pháp quyền
Sự trỗi dậy của cánh tả mới ở Trung Quốc
Leslie Hook
Vũ Quang Việt
Vài lời giới thiệu: Bài
viết theo lối báo chí này trình bày một số quan điểm của cánh tả mới ở Trung Quốc
và sơ lược vẽ thêm ra khung cảnh mà các quan điểm này ra đời. Có thể nói quan
tâm lớn của nhóm là tăng phúc lợi xã hội và nâng cao mức sống của nông dân.
Cùng với những quan tâm trên là vấn đề dân chủ và tự do mà họ gần gũi với cánh
tả cổ điển của Đảng thay vì quan điểm của phương tây. Họ cảm thấy dân chủ
và tự do kiểu ở các nước tư sản không thuyết phục, có lẽ vì họ hoặc quen, hoặc
tin vào vai trò cần thiết của nhà nước nhằm thực hiện các chính sách xã hội, hoặc
không tin lắm vào khả năng mua phiếu của giai cấp tư sản đang lên. Họ bàn về
dân chủ mà ta cảm thấy là những ý tưởng của họ khá gần với dân chủ trực tiếp
(thay vì dân chủ đại diện) của thời cổ đại chỉ áp dụng được trong một cộng đồng
khá nhỏ bé, chẳng hạn như bốc thăm đại diện. Có thể nói các ý kiến về dân chủ của
họ còn khá mù mờ. Do sự chống đối của cánh tả mới, Luật về Tài sản phải
hơn 6 năm mới thông qua nổi Quốc hội vào 8 tháng 3 vừa qua, và sẽ được áp
dụng trong năm nay. Điều này vừa phản ánh ảnh hưởng của cánh tả mới nhằm bảo vệ
công hữu trên đất nông nghiệp (họ đã thành công, dù cũng giống như Việt Nam,
quyền sử dụng có thể chuyển nhượng ), hoặc cho thấy hạn chế của nhóm là luật đã
được ban hành công nhận các quyền tư hữu ở các lãnh vực khác với ba quyền: tư hữu,
quyền sử dụng, quyền được bảo vệ. Giới trí thức Trung Quốc rõ ràng là đã
đi trước một bước so với giới trí thức Việt Nam. Quan tâm chính của giới trí thức
Việt Nam vẫn chưa phải là quyền lợi của nhân dân lao động, mà chỉ nhằm vào cổ
võ tinh thần yêu nước, nhằm tăng sức mạnh của “dân tộc”, cũng một cách mù mờ.
----------------
Dân chủ và phát triển: Kinh nghiệm Ấn Độ và Trung Quốc*
Trần Quốc Hùng
I. Giới thiệu – Bối cảnh lịch sử
Trung Quốc và Ấn Độ là hai nước lớn,
đông dân nhất và nhì thế giới. Cả hai dành lại độc lập sau Chiến Tranh Thế Giới
lần thứ hai. Vào lúc đó, nền kinh tế của hai nước tương đương với nhau – tổng sản
lượng quốc nội (GDP) của mỗi nước bằng khoảng 4,9% GDP toàn cầu.[1]Từ đó đến nay,
con đường phát triển của hai nước khác nhau rất nhiều.
Ổn định và phát triển: Trí thức Trung Quốc đang nghĩ gì?
Trần Hữu Dũng
Như Việt Nam, Trung Quốc hiện phải
đương đầu với nhiều thử thách kinh tế, xã hội, môi trường, vv..
Kinh nghiệm của họ đặc biệt hữu ích vì, cũng như Việt Nam, họ là một nước “xã hội
chủ nghĩa” (trên danh nghĩa) và chỉ thực sự bắt đầu cải cách khoảng ba mươi năm
nay (trước Việt Nam độ 10 năm). Đó là chưa nói đến một lý do quan tâm thiết
thực nhất cho chúng ta: Trung Quốc là một quốc gia cận kề, ảnh hưởng lớn lao đến
Việt Nam về văn hóa, về chính sách (và nhiều phương diện khác nữa!). Hiển
nhiên, đã có vô số văn kiện, báo cáo của nhà nước Trung Quốc về các kinh nghiệm
này, và cũng đã có rất nhiều nghiên cứu của các tác giả Tây phương về Trung Quốc,
song, đối với những người muốn nhìn vấn đề từ nhiều phía thì vẫn còn một điều
muốn biết: thế còn những trí thức Trung Quốc ngoài chính quyền, tương đối độc lập,
thì họ nghĩ sao?
Francis Fukuyama: Lý thuyết về Nhà Nước hay Từ chuyên chế đến dân chủ
Nguyễn Trường
 |
|
Đàn áp để ổn định và phát triển: Mô hình Trung Quốc
Ngô Vĩnh Long
1. Lời nói đầu
Bài “Ổn định và phát
triển: Trí thức Trung Quốc đang nghĩ gì?” của Trần Hữu Dũng (Thời Đại
Mới, số này) rất hữu ích vì không những nó cho biết trí thức Trung Quốc
đang nghĩ gì về ổn định và phát triển trên đất nước họ mà còn cho thấy người
trí thức nước nầy, tuy không giữ chức vị trong chính quyền, vẫn có những
cơ hội và vai trò nhất định để đóng góp cho việc ổn định và phát triển của đất
nước.
Khổng giáo và siêu cường Trung Quốc
Nguyễn Trường
 |
|
Mô hình kinh tế chính trị Trung quốc
Nguyễn Trường
 |
|
Tự do dân chủ: kinh nghiệm Bắc Phi và Trung Đông
Nguyễn Trường
 |
|
Francis Fukuyama : HànhTrình Tư Tưởng Từ “Chung Cuộc Của Lịch Sử” đến “Hoa Kỳ Ở Ngã Tư Đường”
A : Francis Fukuyama : Tư Tưởng
Kinh Tế Chính Trị
Sau khi bức tường Bá Linh sụp đổ
vào năm 1989, Fukuyama, trong một bài xã luận, đã đưa ra ý niệm Chung Cuộc của
Lịch Sử . Luận thuyết nầy sau đó đã được tác giả triển khai và xuất bản dưới
nhan đề Chung Cuộc của Lịch Sử và Người Cuối Cùng vào năm 1992, một năm sau khi
Liên Bang Xô Viết tan rã. Trong cuốn sách đã đem lại tiếng tăm lừng lẫy,
Fukuyama lập luận, quá trình tiến hóa của lịch sử nhân loại qua sự đấu tranh
quyết liệt giữa các hệ ý thức khác nhau đã đến hồi kết thúc với sự toàn thắng của
văn hóa Tây phương. Đó là hệ ý thức cơ sở trên những giá trị cốt lõi Cơ Đốc
giáo mang tính phổ quát; và trật tự thế giới sẽ dần dà được định hình theo mô hình Dân chủ Tự do (liberal
democracy). Nói một cách khác, chủ nghĩa tự do về chính trị và kinh tế
(political and economic liberalism) đã toàn thắng,
và từ nay cũng là mô hình duy nhất và tốt nhất cho nhân loại .
Suốt gần hai thập kỹ vừa qua, luận
thuyết The End of History and the Last Man đã gặp nhiều chỉ
trích gay gắt của nhiều tác giả từ cả hai phía tả cũng như hữu. Để trả lời những
đả kích vừa nói cũng như phản ảnh những diễn biến trong chính trị thế giới từ
mùa hè 1989, Fukuyama đã tìm cách biện minh lập trường trong phần hậu đính
“Afterword: After the end of history”, nhân dịp tái bản lần thứ hai cuốn The
End of History vào tháng 2 năm 2006, và tiếp theo đó, trong tác phẩm
Hoa Kỳ ở Ngã Tư Đường: Dân Chủ, Quyền Lực, và Di Sản của Tân Bảo Thủ , xuất bản
cùng năm .
Phát triển và dân chủ
Bruce Bueno de Mesquita, George
W. Downs
Nguyên Trường dịch
Giầu hơn nhưng không tự do hơn
Hơn 25 năm trước, khi Đặng Tiểu
Bình mở cửa nền kinh tế, khởi đầu một giai đoạn phát triển như vũ bão, nhiều
người ở phương Tây cho rằng cải cách chính trị nhất định sẽ diễn ra. Tự do hoá
kinh tế, như người ta dự đoán, sẽ dẫn đến tự do hoá chính trị và cuối cùng là nền
dân chủ.
Một số nội dung cơ bản trong tư tưởng dân sinh của Tôn Trung Sơn
Nguyễn Tài Thư(*)
Tạp chí Triết học, số 12 (211),
tháng 12 - 2008
Dân sinh là một trong những tư tưởng
nổi bật trong chủ nghĩa Tam dân của Tôn Trung Sơn. Để làm rõ những giá trị
trong tư tưởng dân sinh, tác giả bài viết đã tập trung phân tích một số nội
dung cơ bản nhất - đó là: 1/ Mưu cầu dân sinh là nguồn gốc của tiến hoá lịch sử;
2/ Các nhu cầu sống của con người (ăn, mặc, ở và đi lại) là vấn đề cơ bản của
dân sinh; 3/ Giảm bớt sự bất công và tiến tới xoá bỏ hoàn toàn sự bất công là
hai cấp độ trong việc giải quyết vấn đề dân sinh; 4/ Thế giới đại đồng - lý tưởng
của chủ nghĩa dân sinh. Theo tác giả, tuy còn có những hạn chế nhất định, song
chủ nghĩa dân sinh của Tôn Trung Sơn chứa đựng nhiều yếu tố có giá trị cần được
trân trọng, khai thác và phát huy.
Vấn đề con người trong quan niệm pháp trị của Hàn Phi
Triệu Quang Minh(*) & Trần Thị
Lan Hương(**)
Tạp chí Triết học, số 2 (213),
tháng 2 - 2009
Xuất phát từ quan niệm của Hàn
Phi về bản chất con người, bài viết tập trung phân tích phương pháp giáo hoá đạo
làm người của ông. Nội dung của phương pháp giáo hoá này dựa trên cơ sở quan niệm
của Hàn Phi về pháp trị với ba phạm trù căn bản: pháp, thế và thuật. Cuối cùng,
bài viết khẳng định rằng, mặc dù còn có những hạn chế nhưng học thuyết triết học
- chính trị nói chung, quan niệm về con người nói riêng của Hàn Phi đã tạo nên
một dấu ấn đặc sắc trong lịch sử tư tưởng Trung Quốc nói riêng, trong lịch sử tư
tưởng nhân loại nói chung.
Xã hội công dân và xã hội dân sự: Từ Arixtốt đến Hêghen
Trần Tuấn Phong(*)
Tạp chí Triết học, số 2 (213),
tháng 2 - 2009
Bài viết phân tích tư tưởng của
Arixtốt về cộng đồng chính trị - một khái niệm được coi là khởi thuỷ của khái
niệm xã hội công dân/xã hội dân sự sau này. Đồng thời, phân tích tư tưởng về xã
hội dân sự trong thời cận đại qua một số đại biểu điển hình. Đặc biệt, tác giả
đã làm rõ sự kế thừa và phát triển của Hêghen đối với quan điểm của Arixtốt về
xã hội công dân. Theo tác giả, tư tưởng của Hêghen về xã hội dân sự và nhà nước
tuy mang tính duy tâm, song những luận điểm của ông đóng vai trò nhất định
trong sự hình thành tư tưởng của C.Mác, Ph.Ăngghen về xã hội dân sự, về vai trò
của nhà nước.
Nguồn gốc thảm họa kinh tế của Venezuela
Ricardo Hausman
Biên dịch: Trịnh Ngọc
Thao | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Kể từ cuộc khủng hoảng tài chính
2008, người ta đã quá quen với việc ca thán các nhà kinh tế vì đã không dự đoán
được thảm họa này, đưa ra các giải pháp phòng ngừa sai lệch, hoặc thất bại
trong việc khắc phục khủng hoảng sau khi nó xảy ra. Người ta liên tiếp kêu gọi
một tư duy kinh tế mới và điều này là thích đáng. Thế nhưng, những điều mới có
thể không tốt và những cái tốt lại chưa chắc đã mới.
Thảm họa nhân tạo xưa và nay: Từ Stalin tới Chavez
Ricardo Hausmann
Biên dịch: Lê Thị
Hiền Trang | Hiệu đính: Lê Hồng Hiệp
Hai năm trước, các cuộc biểu tình
của công chúng đã nổ ra ở cả Kyiv (Ukraine) và Caracas (Venezuela). Trong khi
Cách mạng Nhân phẩm ở Ukraine nhanh chóng giành được thắng lợi thì thay đổi
chính trị ở Venezuela diễn ra với tốc độ chậm chạp hơn rất nhiều. Thế nhưng, cuộc
bầu bầu cử quốc hội ở Venezuela vào ngày 06 tháng 12 vừa qua, trong đó phe đối
lập đã giành được đến hai phần ba số ghế, đang làm cho những biến chuyển chính
trị ở đất nước này diễn ra nhanh hơn.
Làm sao để Washington có thể đảo ngược được trào lưu dân chủ đang suy tàn
Đỗ Kim Thêm dịch
Larry Diamond
Trong thập kỷ sau thời Chiến
tranh Lạnh, nền dân chủ phát triển mạnh mẽ trên toàn thế giới chưa từng thấy.
Tuy nhiên, trong những năm gần đây, phần lớn những tiến bộ này đã bị xói mòn dần.
Từ năm 2000 cho đến năm 2015, nền dân chủ bị phá vỡ tại 27 quốc gia, trong đó
có Kenya, Nga, Thái Lan và Thổ Nhĩ Kỳ. Cùng trong thời gian đó, một số “các quốc
gia khác đang chuyển đổi” trong toàn cầu, nhờ dân số đông và kinh tế quy mô lớn,
mà họ có thể tác động lan rộng hơn về tương lai của nền dân chủ trong toàn cầu,
nhưng cũng có những diễn biến theo chiều hướng xấu. Theo ước lượng của Freedom
House, một cơ quan phi lợi nhuận ở Hoa Kỳ, thì các chỉ số về tự do chính trị bị
thu hẹp trong gần một nửa trong số các quốc gia này.
Đăng ký:
Bài đăng (Atom)