Larry
Diamond
Blog Góc Sân
Xin chào quý
vị. Tôi muốn nói chuyện ngắn gọn với quý vị hôm nay về vai trò của xã hội dân
trong việc xây dựng và củng cố nền dân chủ. Tất cả quý vị đều là các nhà lãnh đạo
xã hội dân sự, những người đang tham gia vào nỗ lực này theo nhiều cách khác
nhau, vì vậy tôi rất hài lòng để có thể chia sẻ những ý tưởng với quý vị.
Các tổ chức
xã hội dân sự, theo tôi có nghĩa là toàn bộ các nhóm có tổ chức và các thiết chế
độc lập với nhà nước, tự nguyện, và ít nhất là đến một mức độ nào đó tự tạo và
tự chủ. Điều này tất nhiên bao gồm các tổ chức phi chính phủ như những người
trong căn phòng này, và còn cả các phương tiện thông tin đại chúng độc lập, các
think tanks (trí khố), các trường đại học, và các nhóm xã hội và tôn giáo.
Để trở thành
một bộ phận của xã hội dân sự, các nhóm phải đáp ứng một số điều kiện khác nữa.
Trong một nền dân chủ, các nhóm xã hội dân sự phải tôn trọng pháp luật, tôn trọng
quyền cá nhân, và quyền lợi bày tỏ quan tâm và ý kiến của các nhóm khác. Một
phần nghĩa của từ "dân sự" có nghĩa là khoan dung và chấp nhận đa
nguyên và đa dạng.
Các nhóm xã
hội dân sự có thể thiết lập quan hệ với các đảng phái chính trị và nhà nước,
nhưng họ phải giữ tính độc lập, và họ không tìm kiếm quyền lực chính trị cho bản
thân.
Thông thường
trong quá trình chuyển đổi, nổi lên các nhóm tìm cách độc chiếm cuộc sống và
suy nghĩ của các thành viên của họ. Những nhóm này không dung chứa quyền bất đồng
chính kiến của các thành viên, và không tôn trọng các nhóm khác bất đồng với họ.
Một số các nhóm này chỉ có thể là bình phong cho các đảng phái chính trị hay những
phong trào tìm cách giành quyền kiểm soát của nhà nước. Những nhóm này không phải
là bộ phận của xã hội dân sự và họ không đóng góp để xây dựng một nền dân chủ.
Thế thì, các
tổ chức độc lập, tự nguyện, tuân thủ pháp luật, khoan dung và đa nguyên của xã
hội dân sự có thể làm gì để xây dựng và duy trì nền dân chủ?
Vai trò đầu
tiên và cơ bản nhất của xã hội dân sự là để hạn chế và kiểm soát quyền lực của
nhà nước. Tất nhiên, bất cứ nền dân chủ nào cần có một nhà nước làm tốt chức
năng và có thẩm quyền. Tuy nhiên, khi một quốc gia đang nổi lên từ nhiều thập kỷ
của chế độ độc tài, thì cũng cần phải tìm cách để kiểm tra, theo dõi, và kiềm
chế quyền lực của các lãnh đạo chính trị và quan chức nhà nước.
Xã hội dân sự
nên xem xét cách thức các quan chức nhà nước sử dụng quyền hạn của mình. Họ cần
phải nâng cao mối quan tâm của công chúng về sự lạm dụng quyền lực. Họ nên vận
động hành lang cho việc truy cập thông tin, bao gồm cả quyền tự do về pháp luật
thông tin và các quy tắc và thiết chế kiểm soát tham nhũng.
Điều này tạo
thành chức năng quan trọng thứ hai của xã hội dân sự: phơi bày các hành vi tham
nhũng của các quan chức công cộng và vận động hành lang cho các cải cách quản
trị tốt. Ngay cả khi luật pháp và các cơ quan chống tham nhũng tồn tại, họ
không thể hoạt động hiệu quả mà không có sự hỗ trợ tích cực và sự tham gia của
xã hội dân sự.
Một chức
năng thứ ba của xã hội dân sự là thúc đẩy sự tham gia chính trị. Các tổ chức
phi chính phủ có thể làm điều này bằng cách giáo dục người dân về quyền lợi và
nghĩa vụ của họ với tu cách là những công dân dân chủ, và khuyến khích họ lắng
nghe các chiến dịch vận động bầu cử và bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử. Các tổ
chức phi chính phủ cũng có thể giúp phát triển các kỹ năng của công dân về làm
việc cùng nhau để giải quyết vấn đề chung, để thảo luận các vấn đề công cộng,
và bày tỏ quan điểm của họ.
Thứ tư, các
tổ chức xã hội dân sự có thể giúp phát triển các giá trị khác của cuộc sống dân
chủ: khoan dung, hòa giải, thỏa hiệp, và tôn trọng các quan điểm đối lập. Nếu
không có một văn hóa sâu sắc về hòa giải thì nền dân chủ không thể ổn định được.
Những giá trị này không thể đơn giản chỉ được giảng dạy là xong, chúng còn phải
được trải nghiệm thông qua thực hành. Chúng tôi có các tấm gương xuất sắc về
các tổ chức phi chính phủ từ các nước khác, đặc biệt là các nhóm phụ nữ đã gieo
trồng các giá trị này trong thanh niên và người lớn thông qua nhiều chương
trình thực hành tham gia và tranh luận khác nhau.
Thứ năm, tổ
chức xã hội dân sự cũng có thể giúp phát triển các chương trình giáo dục công
dân dân chủ trong các trường học. Sau chế độ độc tài, cải cách toàn diện là cần
thiết để sửa đổi chương trình giảng dạy, viết lại sách giáo khoa, và đào tạo lại
giáo viên để giáo dục giới trẻ về tội ác của quá khứ và dạy cho họ các nguyên tắc
và các giá trị của nền dân chủ. Đây là một nhiệm vụ quá quan trọng nên không thể
chỉ dành cho các quan chức trong Bộ Giáo dục. Xã hội dân sự phải được tham gia
như một đối tác xây dựng và ủng hộ việc đào tạo về dân chủ và nhân quyền.
Thứ sáu, xã
hội dân sự là một diễn đàn để thể hiện các lợi ích đa dạng, và một vai trò của
các tổ chức xã hội dân sự là vận động nhằm phục vụ cho các nhu cầu và mối quan
tâm của các thành viên của mình, phụ nữ, sinh viên, nông dân, người bảo vệ môi
trường, công đoàn viên, luật sư, bác sĩ, v.v. Các tổ chức phi chính phủ và các
nhóm lợi ích có thể trình bày quan điểm của họ với quốc hội và hội đồng tỉnh, bằng
cách liên lạc với các thành viên đơn lẻ và điều trần trước các ủy ban của quốc
hội. Họ cũng có thể thiết lập một cuộc đối thoại với các Bộ của chính phủ và
các cơ quan có liên quan để vận động cho lợi ích và mối quan tâm của họ.
Và không chỉ
những nhóm tháo vát và có tổ chức tốt, thì tiếng nói của họ mới được lắng nghe.
Theo thời gian, các nhóm có lịch sử bị áp bức và đẩy ra ngoài rìa xã hội có thể
tổ chức để khẳng định các quyền và bảo vệ lợi ích của họ nữa.
Cách thứ bảy
mà xã hội dân sự có thể củng cố dân chủ là cung cấp các hình thức mới về mối
quan tâm và tình đoàn kết mà liên kết các hình thức cũ của các mối quan hệ về bộ
tộc, ngôn ngữ, tôn giáo, và các bản sắc khác. Dân chủ không thể ổn định nếu người
ta liên kết với những người khác trong cùng một tôn giáo hoặc bản sắc. Khi những
người thuộc các tôn giáo và bản sắc dân tộc khác nhau đến với nhau trên cơ sở lợi
ích chung của họ với tư cách là phụ nữ, nghệ sĩ, bác sĩ, sinh viên, công nhân,
nông dân, luật sư, nhà hoạt động nhân quyền, nhà hoạt động môi trường, v.v.,
thì sinh hoạt dân sự trở nên phong phú hơn, đa tạp hơn, và khoan dung hơn.
Thứ tám, xã
hội dân sự có thể cung cấp sự đào tạo cho các nhà lãnh đạo chính trị trong
tương lai. Các tổ chức phi chính phủ và các nhóm khác có thể giúp xác định và
đào tạo các kiểu lãnh đạo mới mà sẽ giải quyết các vấn đề cộng đồng quan trọng
và có thể được tuyển chọn để ứng cử vào các chức vụ chính trị ở tất cả các cấp
và phục vụ trong chính quyền tỉnh hay nội các quốc gia. Kinh nghiệm từ các nước
khác cho thấy xã hội dân sự là một vũ đài đặc biệt quan trọng để từ đó tuyển dụng
và đào tạo các nữ lãnh đạo tương lai.
Thứ chín, xã
hội dân sự có thể giúp thông tin cho công chúng về các vấn đề công cộng quan trọng.
Đây không chỉ là vai trò của các phương tiện thông tin đại chúng, mà còn là của
các tổ chức phi chính phủ mà có thể cung cấp diễn đàn để tranh luận về chính
sách công và phổ biến thông tin về các vấn đề trước Quốc hội mà có ảnh hưởng đến
lợi ích của các nhóm khác nhau, hoặc của xã hội nói chung.
Thứ mười,
các tổ chức xã hội dân sự có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc làm
trung gian và giúp đỡ để giải quyết xung đột. Ở các nước khác, các tổ chức phi
chính phủ đã phát triển các chương trình chính thức để đào tạo các huấn luyện
viên nhằm làm giảm xung đột chính trị và sắc tộc và dạy cho các nhóm về giải
quyết tranh chấp thông qua thương lượng và hòa giải.
Thứ mười một,
các tổ chức xã hội dân sự có một vai trò quan trọng trong việc giám sát hoạt động
bầu cử. Điều này đòi hỏi một liên minh rộng rãi của các tổ chức, không có liên
quan đến các đảng phái chính trị hoặc ứng cử viên, mà sẽ triển khai theo dõi,
giám sát trung lập ở tất cả các điểm bỏ phiếu khác nhau để đảm bảo rằng bỏ phiếu
và kiểm phiếu là hoàn toàn tự do, công bằng, hòa bình, và minh bạch. Rất khó để
có được các cuộc bầu cử đáng tin cậy và công bằng trong một nền dân chủ mới, trừ
khi các nhóm xã hội dân sự đóng vai trò này.
Cuối cùng,
tôi muốn nhấn mạnh rằng xã hội dân sự không phải chỉ đơn giản gây căng thẳng với
nhà nước. Bởi vì việc xã hội dân sự độc lập với nhà nước không có nghĩa là nó
luôn luôn cần phải phê bình và phản đối nhà nước. Trong thực tế, bằng cách làm
cho nhà nước các cấp có trách nhiệm hơn, đáp ứng hơn, bao hàm hơn, hiệu quả hơn
và do đó hợp pháp hơn, một xã hội dân sự mạnh mẽ tăng cường sự tôn trọng của
công dân đối với nhà nước và thúc đẩy sự tham gia tích cực của họ với công việc
nhà nước.
Một nhà nước
dân chủ không thể ổn định, trừ khi nó có hiệu quả và hợp pháp, và có được sự
tôn trọng và hỗ trợ của các công dân của mình. Xã hội dân sự là phương tiện kiểm
tra, theo dõi, nhưng cũng là một đối tác quan trọng trong khi tìm kiếm hình thức
quan hệ tích cực này giữa nhà nước dân chủ và công dân của nó.
Nguồn:https://www.danluan.org/tin-tuc/20130217/larry-diamond-xa-hoi-dan-su-co-the-lam-gi-de-phat-trien-dan-chu
