CÁC KHÁI NIỆM CHÍNH CỦA CHỦ NGHĨA TỰ DO CÁ NHÂN

David Boaz

Các khái niệm chính của chủ nghĩa tự do cá nhân đã phát triển qua nhiều thế kỷ. Các gợi ý đầu tiên về chúng có thể được tìm thấy trong nền văn hóa của Trung Quốc, Hy Lạp, và Israel cổ đại; chúng bắt đầu phát triển thành một hệ thống tương tự với triết lý tự do cá nhân hiện đại trong tác phẩm của các nhà tư tưởng của thế kỉ 17, 18 như John Locke, David Hume, Adam Smith, Thomas Jefferson, và Thomas Paine.

CHỦ NGHĨA CÁ NHÂN

Các nhà tự do cá nhân xem các cá nhân là đơn vị cơ bản trong các phân tích về xã hội. Các cá nhân đưa ra các lựa chọn và chịu trách nhiệm cho các hành động của họ. Tư tưởng tự do cá nhân nhấn mạnh đến phẩm giá của mỗi cá nhân, vốn bao gồm cả các quyền và trách nhiệm. Sự mở rộng ngày càng tăng của phẩm giá đến nhiều người hơn bao gồm phụ nữ, những người thuộc các tôn giáo và các chủng tộc khác, là một trong những thắng lợi vĩ đại nhất của tư tưởng tự do cá nhân phương Tây.

CÁC QUYỀN CÁ NHÂN

Bởi vì cá nhân là các tác nhân đạo đức, nên họ có quyền được đảm bảo về cuộc sống, sự tự do, và sở hữu. Những quyền này không phải do chính quyền hoặc xã hội ban tặng; chúng là cố hữu trong bản chất của con người. Bằng trực giác, ta thấy đúng đắn rằng cá nhân phải nhận được đảm bảo sự cho các quyền này; và gánh nặng giải trình sẽ thuộc về những ai muốn tước đi các quyền đó.

TRẬT TỰ TỰ PHÁT

Một xã hội trật tự là cần thiết cho các cá nhân tồn tại và phát triển. Thật dễ dàng để thừa nhận rằng trật tự phải được thiết lập từ một quyền uy trung tâm, như cách chúng ta thiết lập trật tự cho một bộ sưu tập tem hay một đội bóng. Nhưng điểm tuyệt vời trong phân tích xã hội của chủ nghĩa tự do cá nhân là trật tự của một xã hội phát sinh một cách tự phát, từ các hành động của hàng ngàn hoặc hàng triệu cá nhân, những người phối hợp các hành động của họ với các hành động của người khác để đạt được mục đích của mình. Theo tiến trình lịch sử loài người, chúng ta dần dần lựa chọn cho một sự tự do lớn hơn. Các thiết chế quan trọng nhất trong xã hội loài người gồm ngôn ngữ, pháp luật, tiền bạc, và thị trường, và tất cả đều phát triển một cách tự phát, không có sự hướng dẫn từ trung tâm. Xã hội dân sự - một mạng lưới phức tạp với các hiệp hội và các kết nối giữa con người - là một ví dụ khác của trật tự tự phát; các hiệp hội trong xã hội dân sự được hình thành cho một mục đích nào đó, nhưng chính xã hội dân sự không phải là một hiệp hội và nó không có mục đích riêng nào.

SỰ CAI TRỊ THEO PHÁP LUẬT

 Chủ nghĩa tự do cá nhân không phải là chủ nghĩa phóng túng hay chủ nghĩa khoái lạc. Nó không yêu sách rằng "con người có thể làm bất cứ điều gì họ muốn, mà không ai có thể nói bất cứ điều gì." Thay vào đó, chủ nghĩa tự do cá nhân đề xuất một xã hội tự do dưới luật, trong đó các cá nhân được tự do để theo đuổi cuộc sống riêng của họ, miễn là họ tôn trọng các quyền tương tự của người khác. Sự cai trị theo pháp luật có nghĩa rằng cá nhân được quản lý bởi các nguyên tắc pháp lý được phát triển một cách tự phát và áp dụng chung cho tất cả, chứ không phải bởi các mệnh lệnh tùy tiện; và các nguyên tắc này không nhắm đến bất cứ mục đích hay kết quả cụ thể nào, mà là để bảo vệ sự tự do từ đó cho phép cá nhân theo đuổi hạnh phúc theo cách riêng của họ,.

CHÍNH PHỦ GIỚI HẠN

Để bảo vệ các quyền, các cá nhân thành lập nên các chính phủ. Nhưng chính phủ là một thiết chế nguy hiểm. Các nhà tự do cá nhân có một ác cảm rất lớn đối với quyền lực tập trung, như theo lới của Lord Acton: “Quyền lực luôn có xu hướng đi đến suy đồi và quyền lực tuyệt đối thì suy đồi một cách tuyệt đối”. Vì vậy, họ muốn phân chia và giới hạn quyền lực, và ở đây là giới hạn quyền lực của chính phủ, thông qua một hiến pháp thành văn trong đó liệt kê và giới hạn các quyền lực mà người dân ủy nhiệm cho chính phủ. Một chính phủ giới hạn là hàm ý chính trị cơ bản của chủ nghĩa tự do cá nhân, và các nhà tự do cá nhân đã chỉ ra một thực tế lịch sử đó là sự phân tán quyền lực ở châu Âu - nhiều hơn bất cứ nơi nào khác trên thế giới - đã dẫn đến sự tự do cá nhân và tăng trưởng kinh tế bền vững.

THỊ TRƯỜNG TỰ DO

Để tồn tại và thịnh vượng, các cá nhân cần phải tham gia vào các hoạt động kinh tế. Từ quyền sở hữu dẫn đến quyền trao đổi tài sản trên cơ sở thoả thuận. Thị trường tự do là hệ thống kinh tế của các cá nhân tự do, và nó cần thiết cho việc tạo ra sự giàu có. Các nhà tự do cá nhân tin rằng mọi người sẽ tự do hơn và thịnh vượng hơn nếu sự can thiệp của chính phủ vào các quyết định kinh tế của người dân được giảm thiểu.

CÁC PHẨM GIÁ CỦA SẢN XUẤT

Nhiều trong số các động lực thúc đẩy chủ nghĩa tự do cá nhân trong thế kỷ XVII là phản ứng chống lại vua chúa và quý tộc, những người sống bằng sản xuất lao động của người khác. Các nhà tự do cá nhân bảo vệ quyền của người dân để lại giữ thành quả lao động của họ. Nỗ lực này phát triển thành một sự tôn trọng cho phẩm giá của lao động và sản xuất, và đặc biệt là cho tầng lớp trung lưu đang phát triển, những người bị xem thường bởi các nhà quý tộc. Chủ nghĩa tự do phát triển một phân tích giai cấp tiền Mác xít, phân chia xã hội thành hai giai cấp cơ bản: những người tạo ra của cải và những người chiếm lấy nó từ người khác bằng vũ lực. Ví dụ, Thomas Paine viết rằng, "Có hai giai cấp riêng biệt trong một quốc gia, đó là những người đóng thuế, và những người chiếm đoạt và sống bằng các loại thuế đó." Tương tự như vậy, Jefferson đã viết vào năm 1824 rằng, "Chúng ta có một chính phủ lớn hơn cần thiết, có quá nhiều kẻ ăn bám sống trên sức lao động của những người cần cù". Các nhà tự do cá nhân hiện đại bảo vệ quyền của người sản xuất giữ lại những gì họ tạo ra, và chống lại một giai cấp mới gồm các chính trị gia và quan chức, những người sẽ chiếm lấy thu nhập của họ để chuyển cho những kẻ không lao động.

SỰ HÀI HÒA TỰ NHIÊN CỦA CÁC LỢI ÍCH

Các nhà tự do cá nhân tin rằng có một sự hài hòa lợi ích giữa những người sản xuất hòa bình trong một xã hội công bằng. Kế hoạch cá nhân của một người – như kiếm việc, xây dựng một doanh nghiệp, mua một căn nhà, và vân vân - có thể xung đột với các kế hoạch của người khác, vì vậy thị trường bắt nhiều người trong chúng ta phải thay đổi kế hoạch của mình. Nhưng tất cả chúng ta đều thịnh vượng từ sự vận động của thị trường tự do, vì không có xung đột tất yếu giữa nông dân và thương nhân, các nhà sản xuất và các nhà nhập khẩu. Khi chính phủ bắt đầu phân phát phần thưởng trên cơ sở chính trị, thì chúng ta thấy mình rơi vào các cuộc xung đột nhóm, bị thúc đẩy phải đấu tranh với các nhóm khác cho để giành lấy một mẩu từ quyền lực chính trị đó.

HÒA BÌNH

Các nhà tự do cá nhân đã luôn chiến đấu với những tai họa lâu đời của chiến tranh. Họ hiểu rằng chiến tranh mang đến sự chết chóc và sự hủy diệt trên quy mô lớn, phá vỡ các gia đình và đời sống kinh tế, và đặt thêm quyền lực vào trong tay tầng lớp cai trị - điều này có thể giải thích tại sao những kẻ cai trị không luôn luôn chia sẻ tình yêu phổ biến đối với hòa bình. Dĩ nhiên, những người đàn ông và phụ nữ tự do đã thường xuyên phải bảo vệ xã hội của họ chống lại các mối đe dọa bên ngoài; nhưng trong suốt lịch sử, chiến tranh thường là kẻ thù chung của những người sản xuất hòa bình ở mọi phía của cuộc xung đột.

...Dường như là hợp lý khi thừa nhận sự ngờ vực của độc giả rằng chủ nghĩa tự do cá nhân chỉ diễn đạt khung tiêu chuẩn của tư tưởng hiện đại bao gồm - chủ nghĩa cá nhân, sở hữu tư nhân, chủ nghĩa tư bản, bình đẳng trước pháp luật. Thật vậy, sau nhiều thế kỷ của cuộc đấu tranh trí tuệ, chính trị, và đôi khi bạo động, các nguyên tắc tự do cốt lõi này đã trở thành cấu trúc cơ bản của tư tưởng chính trị hiện đại và các chính phủ hiện đại, ít nhất là ở phương Tây và ngày càng tăng trong các khu vực khác của thế giới.

Tuy nhiên, ba điểm bổ sung cần phải đưa ra: đầu tiên, chủ nghĩa tự do cá nhân không chỉ là những nguyên tắc tự do được áp dụng rộng rãi. Chủ nghĩa tự do cá nhân áp dụng những nguyên tắc này một cách đầy đủ và nhất quán hơn so với hầu hết các nhà tư tưởng hiện đại và chắc chắn hơn so với bất kỳ chính phủ hiện đại nào. Thứ hai, trong khi xã hội chúng ta vẫn chủ yếu dựa trên các quyền bình đẳng và chủ nghĩa tư bản, thì hàng ngày những ngoại lệ mới đối với những nguyên tắc này được tạo ra ở Washington và Albany, Sacramento, và Austin (chưa kể đến London, Bonn, Tokyo, và ở những nơi khác). Mỗi chỉ thị mới của chính phủ lấy đi một chút tự do của chúng ta, và chúng ta phải suy nghĩ cẩn thận trước khi từ bỏ bất kỳ sự tự do nào. Thứ ba, xã hội tự do là kiên cường; nó có thể chịu được nhiều gánh nặng và tiếp tục phát triển thịnh vượng; nhưng nó không phải là kiên cường vô tận. Những người tuyên bố tin vào các nguyên tắc tự do nhưng ủng hộ sự tịch thu hơn nữa của cải được tạo ra bởi những người sản xuất, hạn chế hơn nữa đối với sự tương tác tự nguyện, phản đối hơn nữa đối với các quyền sở hữu và cai trị theo pháp luật, chuyển hơn nữa quyền lực từ xã hội sàng nhà nước, đang vô tình tham gia vào việc làm xói mòn một cách chí tử đối với nền văn minh của mình.

Trích từ Chương 1, "Kỉ nguyên tự do cá nhân đang đến", trong tác phẩm Chủ nghĩa tự do: Một dẫn nhập, của David Boaz.

https://www.cambridgelibertarians.org.uk/media/uploads/2014/06/libertarianism_a_primer_boaz.pdf