Sally Andrews
Phạm Nguyên Trường dịch
Trong môn chính trị học,
Singapore là trường hợp bất thường rất đáng quan tâm. Là nước phi dân chủ giàu
có nhất trong lịch sử, nhiều người đã dự đoán rằng kết quả của cuộc tổng tuyển
cử tiếp theo sẽ là một bước ngoặt đối với quốc gia-thành phố này. Từ cuộc bầu cử
diễn ra vào tháng 5 năm 2011, trong đó các đảng đối lập giành được kỉ lục là 6
ghế, một số nhà bình luận – trong đó có Thủ tướng Lý Hiển Long – cho rằng cuộc
tổng tuyển cử năm 2016 sẽ là cuộc bầu cử mang tính cạnh tranh thực đầu tiên
trong nhiều thập kỉ qua.
Nhưng, dù có muốn thổi
phồng những phẩm chất dân chủ của Singapore đến đâu cũng không được lờ đi những
khó khăn về mặt cơ cấu mà các ứng cử viên đối lập đang gặp. Nắm quyền từ năm
1959, Đảng Hành động Nhân dân cầm quyền (PAP) tiếp tục giữ 90% số ghế trong Quốc
hội của Singapore, đa số ghế còn lại do những nghị sĩ thuộc các đảng đối lập thất
cử nhưng có số phiếu cao nhất và những nghị sĩ “được chỉ định” nắm giữ. Những vị
trí đó trong quốc hội tạo ra ấn tượng cho rằng chính sách của PAP là kết quả của
những cuộc tranh luận mang tính đảng phái nghiêm túc; trên thực tế, các đảng
viên chỉ là đối lập cuội mà thôi. Các nhân vật đối lập thật sự thường gặp những
khó khăn ghê gớm, cho nên không có gì ngạc nhiên khi các ứng cử viên có thể
thích những vị trí không phải do bầu cử mà được. PAP khét tiếng vì đã tiến hành
những vụ kiện tụng chống lại các nghị sĩ đối lập nhằm vô hiệu hóa hoạt động của
họ, không cho họ tranh cử; đấy là do không có luật về đặc quyền của nghị sĩ quốc
hội. Các nhân vật đối lập có thể bị kiện vì tội phỉ báng khi chỉ trích PAP.
Các nhân vật đối lập thật
sự thường gặp những khó khăn ghê gớm, cho nên không có gì ngạc nhiên khi các ứng
cử viên có thể thích những vị trí không phải do bầu cử mà được. PAP khét tiếng
vì đã tiến hành những vụ kiện tụng chống lại các nghị sĩ đối lập nhằm vô hiệu
hóa hoạt động của họ, không cho họ tranh cử; đấy là do không có luật về đặc quyền
của nghị sĩ quốc hội. Các nhân vật đối lập có thể bị kiện vì tội phỉ báng khi
chỉ trích PAP.Tranh tụng thường kéo dài cho đến khi người đó bị tuyên bố là đã
phá sản, và thế là bị loại khỏi danh sách ứng viên. Đây là ví dụ nổi bật về biện
pháp đàn áp “mềm” của PAP, mục tiêu của họ, mà ai cũng thấy, là Joshua Benjamin
Jeyaretnam – lãnh đạo Đảng Lao Động – bị phá sản năm 2001, và Chee Soon Juan –
lãnh đạo Đảng Dân chủ Singapore, bị phá sản năm 2011.
Tranh tụng thường kéo
dài cho đến khi người đó bị tuyên bố là đã phá sản, và thế là bị loại khỏi danh
sách ứng viên. Đây là ví dụ nổi bật về biện pháp đàn áp “mềm” của PAP, mục tiêu
của họ, mà ai cũng thấy, là Joshua Benjamin Jeyaretnam – lãnh đạo Đảng Lao Động
– bị phá sản năm 2001, và Chee Soon Juan – lãnh đạo Đảng Dân chủ Singapore, bị
phá sản năm 2011.Thao túng về mặt chính trị đối với hệ thống luật pháp có ảnh
hưởng rộng khắp đối với tự do ngôn luận ở Singapore. Ví dụ, Luật về Trật tự
công cộng (Public Order Act) đòi hỏi rằng những người tham gia các cuộc thảo luận
chính trị phải đăng kí trước với chính quyền, và Luật về giải trí và hội họp
(Public Entertainment and Meetings Act) cấm bốn người tụ tập khi chưa được phép
của cảnh sát. Biên tập viên các bản tin và diễn đàn thảo luận trực tuyến thường
xuyên bị rắc rối với luật pháp, còn tác giả trên các blog thường bị buộc phải
đăng ký làm thành viên của các tổ chức chính trị nếu bài viết của họ động chạm
vào các vấn đề của quốc gia.
Thao túng về mặt chính
trị đối với hệ thống luật pháp có ảnh hưởng rộng khắp đối với tự do ngôn luận ở
Singapore. Ví dụ, Luật về Trật tự công cộng (Public Order Act) đòi hỏi rằng những
người tham gia các cuộc thảo luận chính trị phải đăng kí trước với chính quyền,
và Luật về giải trí và hội họp (Public Entertainment and Meetings Act) cấm bốn người
tụ tập khi chưa được phép của cảnh sát. Biên tập viên các bản tin và diễn đàn
thảo luận trực tuyến thường xuyên bị rắc rối với luật pháp, còn tác giả trên
các blog thường bị buộc phải đăng ký làm thành viên của các tổ chức chính trị nếu
bài viết của họ động chạm vào các vấn đề của quốc gia.Trong khi cá nhân thường
bị xử lí bằng pháp luật, thì PAP còn thực hiện những chính sách mang tính trừng
phạt đối với một số khu vực bầu cử. PAP thường chuyển những khoản đầu tư cho việc
nâng cấp cơ sở hạ tầng ra khỏi những khu vực đã bỏ phiếu chống lại họ. Biện
pháp xuyên tạc kinh điển là sau đó các ứng cử viên của PAP nêu ra bất lợi của
khu vực bầu cử – do chính phủ của họ có tình rút vốn khỏi khu vực – như là bằng
chứng cho thấy phe đối lập đã không biết tận dụng vị trí của mình.
Trong khi cá nhân thường
bị xử lí bằng pháp luật, thì PAP còn thực hiện những chính sách mang tính trừng
phạt đối với một số khu vực bầu cử. PAP thường chuyển những khoản đầu tư cho việc
nâng cấp cơ sở hạ tầng ra khỏi những khu vực đã bỏ phiếu chống lại họ. Biện
pháp xuyên tạc kinh điển là sau đó các ứng cử viên của PAP nêu ra bất lợi của
khu vực bầu cử – do chính phủ của họ có tình rút vốn khỏi khu vực – như là bằng
chứng cho thấy phe đối lập đã không biết tận dụng vị trí của mình.Khó khăn đáng
kể khác là PAP có thể để tạo ra và cơ cấu lại khu vực bầu cử. Không những không
tôn trọng ranh giới tĩnh, mà các quan chức trong ngành hành pháp của PAP có
toàn quyền trong việc xác định khu vực bầu cử. Trong khi PAP sử dụng quyền lực
này nhằm gây khó dễ cho phe đối lập bằng cách không chịu công bố ranh giới cho
đến sát ngày bầu cử, quyền này cũng được sử một cách tinh tế.
Khó khăn đáng kể khác là
PAP có thể để tạo ra và cơ cấu lại khu vực bầu cử. Không những không tôn trọng
ranh giới tĩnh, mà các quan chức trong ngành hành pháp của PAP có toàn quyền
trong việc xác định khu vực bầu cử. Trong khi PAP sử dụng quyền lực này nhằm
gây khó dễ cho phe đối lập bằng cách không chịu công bố ranh giới cho đến sát
ngày bầu cử, quyền này cũng được sử một cách tinh tế.Kể từ năm 1988, PAP đã có
khả năng lập ra Nhóm Đại diện Cử tri (GRCs), với yêu cầu là mỗi đảng phải đưa
ra sáu ứng cử viên. Trái với đòi hỏi mỗi đảng chỉ đưa ra một ứng viên cho khu vực
chỉ bầu một đại biểu quốc hội, GRCs hầu như không thể giành chiến thắng. Tháng
2 năm 2011, Ủy ban phân định lại ranh giới bầu cử của PAP thông báo rằng các
đơn vị bầu cử chỉ bầu một đại biểu là Nee Soon Central và Nee Soon East – những
khu vực mà Đảng Lao động được nhiều người ủng hộ trong cuộc bầu cử năm 2006 –
đã trở thành những khu vực GRCs. Không có cơ quan độc lập để giám sát sự chia lại
một cách trắng trợn như vậy, các đảng nhỏ buộc phải chấp nhận rằng GRCs trên thực
tế là mình thua. Thậm chí giả sử rằng đảng nhỏ nào đó có thể giành được một ghế
như vậy – Đảng Lao động đã giành chiến thắng bất ngờ trong khu vực Aljunied năm
2011 – không có biện pháp nào có thể ngăn chặn PAP vẽ lại ranh giới của khu vực
GRCs đó trong lần bầu cử sau.
Kể từ năm 1988, PAP đã
có khả năng lập ra Nhóm Đại diện Cử tri (GRCs), với yêu cầu là mỗi đảng phải
đưa ra sáu ứng cử viên. Trái với đòi hỏi mỗi đảng chỉ đưa ra một ứng viên cho
khu vực chỉ bầu một đại biểu quốc hội, GRCs hầu như không thể giành chiến thắng.
Tháng 2 năm 2011, Ủy ban phân định lại ranh giới bầu cử của PAP thông báo rằng
các đơn vị bầu cử chỉ bầu một đại biểu là Nee Soon Central và Nee Soon East –
những khu vực mà Đảng Lao động được nhiều người ủng hộ trong cuộc bầu cử năm
2006 – đã trở thành những khu vực GRCs. Không có cơ quan độc lập để giám sát sự
chia lại một cách trắng trợn như vậy, các đảng nhỏ buộc phải chấp nhận rằng
GRCs trên thực tế là mình thua. Thậm chí giả sử rằng đảng nhỏ nào đó có thể
giành được một ghế như vậy – Đảng Lao động đã giành chiến thắng bất ngờ trong
khu vực Aljunied năm 2011 – không có biện pháp nào có thể ngăn chặn PAP vẽ lại
ranh giới của khu vực GRCs đó trong lần bầu cử sau.Các đảng đối lập sẽ phải vượt
qua một số trở ngại rất lớn trong hai năm tiếp theo. Nhưng không phải tất cả
tin tức đều là xấu, trong mấy năm gần đây luận cứ về “tính hợp pháp do thành
tích” (khái niệm cho rằng chế độ độc tài được biện minh bởi thành công về kinh
tế) của PAP đã bị thách thức. Động lực quan trọng thúc đẩy tự do hóa là bất
bình đẳng ở Singapore đang ngày càng gia tăng. Trong những thập kỷ gần đây, hệ
số Gini của Singapore đã tăng từ 0,43 vào năm 1998 lên 0,48 vào năm 2014, làm
cho khoảng cách thu nhập ở Singapore lớn hơn những con hổ châu Á khác như Nhật
Bản, Hàn Quốc và Đài Loan.
Các đảng đối lập sẽ phải
vượt qua một số trở ngại rất lớn trong hai năm tiếp theo. Nhưng không phải tất
cả tin tức đều là xấu, trong mấy năm gần đây luận cứ về “tính hợp pháp do thành
tích” (khái niệm cho rằng chế độ độc tài được biện minh bởi thành công về kinh
tế) của PAP đã bị thách thức. Động lực quan trọng thúc đẩy tự do hóa là bất
bình đẳng ở Singapore đang ngày càng gia tăng. Trong những thập kỷ gần đây, hệ
số Gini của Singapore đã tăng từ 0,43 vào năm 1998 lên 0,48 vào năm 2014, làm
cho khoảng cách thu nhập ở Singapore lớn hơn những con hổ châu Á khác như Nhật
Bản, Hàn Quốc và Đài Loan.Mặc dù thế thượng phong của PAP có thể được đảm bảo
khi hình ảnh “người sáng lập” Singapore, ông Lý Quang Diệu, tiếp tục bao trùm
lên quá trình phát triển chính trị, thế hệ các nhà lãnh đạo mới sẽ không thể sử
dụng di sản trong lĩnh vực kinh tế của ông như là nguồn gốc của tính hợp pháp
được nữa. Trong những nỗ lực nhằm giữ được sự ủng hộ của quần chúng và ngăn chặn
sự sụp đổ của chế độ, PAP có thể cho rằng mở cửa vũ đài chính trị để mọi đảng
phái tham gia cạnh tranh là thích hợp. Tăng trưởng chậm lại và bất đồng chính
kiến gia tăng có thể trở thành phương tiện tốt nhất cho PAP để biến hình ảnh của
mình từ việc là “lựa chọn duy nhất” thành “lựa chọn tốt nhất”.
Mặc dù thế thượng phong
của PAP có thể được đảm bảo khi hình ảnh “người sáng lập” Singapore, ông Lý
Quang Diệu, tiếp tục bao trùm lên quá trình phát triển chính trị, thế hệ các
nhà lãnh đạo mới sẽ không thể sử dụng di sản trong lĩnh vực kinh tế của ông như
là nguồn gốc của tính hợp pháp được nữa. Trong những nỗ lực nhằm giữ được sự ủng
hộ của quần chúng và ngăn chặn sự sụp đổ của chế độ, PAP có thể cho rằng mở cửa
vũ đài chính trị để mọi đảng phái tham gia cạnh tranh là thích hợp. Tăng trưởng
chậm lại và bất đồng chính kiến gia tăng có thể trở thành phương tiện tốt nhất
cho PAP để biến hình ảnh của mình từ việc là “lựa chọn duy nhất” thành “lựa chọn
tốt nhất”.Sally Andrews nghiên cứu Luật/Nghiên cứu quốc tế và toàn cầu ở
University of Sydney và đang là giám đốc Công ty phát triển Tây Papua, tập
trung việc cung cấp nước giếng và hạ tầng vệ sinh ở các tỉnh thuộc Papua.
_______
Sally Andrews nghiên cứu
Luật/Nghiên cứu quốc tế và toàn cầu ở University of Sydney và đang là giám đốc
Công ty phát triển Tây Papua, tập trung việc cung cấp nước giếng và hạ tầng vệ
sinh ở các tỉnh thuộc Papua.
Nguồn:
http://phiatruoc.info/dan-ap-mem-cuoc-chien-dau-vi-dan-chu-o-singapore/
